NPS Klassiek: Jean Sibelius

Symfonie no. 1 in e kl.t., opus 39 (1899)

In NPS Klassiek de Eerste symfonie van Jean Sibelius, uitgevoerd door het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder leiding van Valery Gergiev.

Sibelius' leven is niet bepaald voer voor biografen: 91 jaar lang verliep zijn leven rimpelloos en zonder sensatie op het platteland met tussendoor internationale concertreizen, als gastdirigent. Hij was rustig en gelukkig getrouwd, en had geen vetes met collega's uit te vechten of slagen van het noodlot te overwinnen.

Aanvankelijk studeerde Sibelius rechten, om over te schakelen naar muziek. Hij studeerde in Helsinki, Berlijn en Wenen, en in 1897 werd hem een staatssalaris toegekend dat hem toeliet zich op zijn landgoed terug te trekken om al zijn tijd aan het componeren te wijden. Tussen zijn studies en dat staatsambt in gaf hij les in theorie en viool.
Tot het einde van zijn leven bleef hij muzikaal actief, maar de laatste 28 jaar componeerde hij niets meer, het gevolg van een overgevoeligheid en een overdreven neiging tot zelfkritiek.

Zijn eerste compositie (1891), gebaseerd op een passage uit het Finse nationale heldendicht, was Kullervo, voor sopraan, bariton, koor en orkest. Na de première van Kullervo in april 1892 was Sibelius' reputatie als nationale componist van Finland in één klap gevestigd en zou ook niet meer worden betwist.

Concertreizen voerden hem door geheel Europa, met name naar Groot-Brittannië, waar zijn herhaald optreden als dirigent van eigen werk hem een blijvende populariteit heeft bezorgd. Als componist behoort Sibelius tot de laatromantici. In zijn vroegste werken veelal inspiratie puttend uit de Scandinavische folklore, ontwikkelde zijn muziek zich na 1900 gaandeweg in een meer absolute richting, waarin een klassiek evenwicht tussen vorm en inhoud wordt nagestreefd.

In de Eerste symfonie was Sibelius vastbesloten het klassieke model verder te ontwikkelen, ermee te spelen, het te ondermijnen en het zelfs in twijfel te trekken, door losser om te gaan met de sonatevorm.
Deze symfonie bracht Sibelius niet alleen nationale, maar ook internationale erkenning met uitvoeringen in heel Europa tijdens een tournee van het Helsinki Filharmonisch Orkest en een feestelijk slotconcert in Parijs tijdens de wereldtentoonstelling van 1900.