De leer van de praktijk

Omstreeks 1860 was ontdekt dat het steriliseren van instrumenten, en het gebruik van desinfecterende middelen bij operaties en wondbehandeling, infectie konden voorkomen.

Baanbrekend voor het terugbrengen van sterfgevallen onder vrouwen in het kraambed was het werk van de Hongaarse verloskundige Ignaz Philipp Semmelweis (1818-1855). Hij werkte in een kraamkliniek van een ziekenhuis in Wenen. Hij eiste in 1847 dat elke verloskundige, zijn handen en nagels grondig zou schoonmaken en zou ontsmetten met gechloreerd water. Na deze maatregel daalde in zijn kliniek de sterfte van ruim 12% naar iets meer dan 1%.

Het ontsmetten vonden sommigen onzin. Door het wondvocht kwamen juist de ziektekiemen naar buiten. Ook professor Lehmann, de eerste Nederlansde hoogleraar verloskunde die van 1848 tot 1870 hoofd was van de kraamafdeling van het Amsterdamse Binnengasthuis, vond het onnodig vóór inwendig onderzoek de handen met carbol te wassen. Dat kon je beter na afloop doen.

Gevraagd naar de hoge sterftecijfers, wees de man naar de giftige deeltjes in de bodem waarop het ziekenhuis was gebouwd.

Op de foto rechtsboven: In de 19de eeuw bezochten artsen hun patiënten het liefst in een koets.

Op de foto onder: Toen in 1929 in Den Haag polio uitbrak, moesten de GG&GD de straat op om de Hagenaars te overtuigen dat vaccinatie geen risico’s opleverden. Het gerucht ging dat inenting tegen polio tot hersenvliesontsteking kon leiden.

kwakzalvers

1880 - De arts G. Bruinsma en zijn broer Vitus (scheikundige) richten de Vereniging tegen de Kwakzalverij op. Doel: het geven van voorlichting en het ontmaskeren van onbevoegde genezers, handelaren in dubieuze geneesmiddelen en andere charlatans die een gevaar vormen voor de volksgezondheid. In 1891 maakte de als Mexicaan verklede Engelsman Sequah in Nederland furore. in de grote steden trok hij volle zalen met een show waarin ‘vrijwilligers’ steunend het toneel opstrompelden. na te zijn ingewreven met sequah-olie of de zalf prairieflower, verklaarden ze zich genezen en onderstreepten dat met een huppeldansje. Na afloop had het publiek de gelegenheid voor een rijksdaalder olie en zalf te kopen - voor een arbeider toch algauw het loon van een of twee dagen. Op de afbeelding: Haarlemmerolie, zeer gewild, ook in het buitenland en probaat middel tegen allerlei kwalen.

Relevante tijdvakken