Rond het fort ontstonden nederzettingen. Tussen 1000 en 1200 namen de nederzettingen aan de zuidelijke oever van de Oude Rijn in omvang toe. De bewoners leefden aanvankelijk van landbouw, veeteelt, wat handel en de visserij. De abdij van Rijnsburg werd in de twaalfde eeuw gesticht en de bevolking groeide.

In een bron uit 1230 worden deze nederzettingen voor het eerst genoemd als ‘apud Rhenum Catwijck’ (Katwijk langs de Rijn). De visserij in Katwijk werd steeds belangrijker. De vismarkt van Katwijk aan den Rijn werd zelfs de belangrijkste van de gehele regio.

In 1388 wordt de markt van Katwijk aan de Rijn verplaatst naar het strand. Een oude zandweg, de huidige Zeeweg, was de enige verbinding tussen de beide dorpen. Tot in de late middeleeuwen vormden de beide Katwijken samen met het oudere Valkenburg één heerlijkheid in handen van de familie Van Wassenaer. Later werden dat de heren van Katwijk.

Katwijk aan Zee heeft zich in de twintigste eeuw van vissersplaats tot familiebadplaats ontwikkeld. Katwijk aan den Rijn ligt inmiddels geheel ingeklemd tussen Katwijk aan Zee, Rijnsburg en Valkenburg.

 
Meer info:

• Kees Slager en Theo Uittenbogaard, Holland van Texel tot Tiengemeten (Amsterdam 2004)