Net als bijvoorbeeld Scheveningen had Katwijk in de 17e en 18e eeuw geen haven. Er werd dus gevist met boten met een platte bodem die bij hoog water het strand opgetrokken konden worden.

Haringbuizen hadden een dieper liggende kiel en konden daar dus niet aan land komen. Dat wil niet zeggen dat er in Katwijk geen haring gevist werd; de Katwijkse vissers visten waarschijnlijk op alles wat er in de Noordzee te vissen was. De visserij was er kleinschalig en niet erg kapitaalintensief. Pas in de 19e eeuw werden dorpen als Katwijk belangrijk voor de (haring)visserij.

Schilderij van Katwijk, 19e eeuw, door Kasparus Karsen, origineel in particulier bezit, postkaart bij Katwijks museum.

Haringkaken (het voor langere tijd conserveren van haring) was alleen toegestaan in een beperkt aantal grote steden, waar de vissers in een college van de visserij verenigd waren. Hier hoorde Katwijk niet bij en het dorp was dus uitgesloten van handel in gekaakte haring. Ze mochten de gevangen haring wel licht zouten en roken. Dat geeft bokking.

Haring kaken gebeurde op zee, direct nadat de haring binnen werd gehaald. Met een scherp mesje werd een deel van de ingewanden van de haring verwijderd. Dat werd gedaan omdat de vis gevoelig was voor bederf. De haringen werden vervolgens in tonnen met zout gelegd. Het zout droogde de haringen uit en zorgde ervoor dat ze langer geconserveerd konden worden. De haring werd bovendien beter van kwaliteit doordat de vissers – opzettelijk of onopzettelijk – de alvleesklier lieten zitten. De enzymen uit die klier zorgden ervoor dat de haring beter van smaak werd.   

Haring werd gevangen met netten van ieder 30 meter lang, waarvan er ongeveer 45 aan elkaar werden bevestigd (de vleet). De hele vleet was met een kabel van zo’n 150 meter verbonden met het schip, wat het totaal dus op 1,5 kilometer bracht! De netten stonden rechtop in zee doordat zij zowel met lood verzwaard werden als bevestigd aan drijvers. Het net werd aan het einde van de dag uitgezet en´s morgens ingehaald, en, met een beetje geluk, vol haring.


Meer info:

• Katwijks museum: www.katwijksmuseum.nl
• Visserijmuseum in Vlaardingen: www.visserij-museum.nl
• Christiaan van Bochove, 'De Hollandse haringvisserij tijdens de vroegmoderne tijd', in: Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis 1:1 (2004), 3-27.
• Christiaan van Bochove, Database Hollandse haringvisserij 1500-1795, (Amsterdam 2004).