De moord op Willem van Oranje

Toen de Prins van Oranje op 10 juli 1584 aan tafel ging in het St. Agathaklooster, het huidige Prinsenhof in Delft om zijn middagmaal te gebruiken, kon hij nog niet vermoeden dat dit zijn laatste maaltijd zou worden.

Na het eten liep hij naar boven naar zijn werkvertrek; hij moest voor ene Balthasar Gerards (ca. 1557-1584) een paar paspoorten ophalen. Toen hij weer naar beneden kwam, vuurde Gerards, een Spaansgezinde katholiek die zich voor protestant had uitgegeven, drie kogels op hem af. Twee daarvan belandden in de muur, eentje raakte hem in zijn buik. Voordat de Vader des Vaderlands bezweek kon hij nog net uitroepen: “O God heb medelijden met mij en met mijn arme volk.”

De aanslag op Willem van Oranje door Balthasar Gerards
De Moordt des Prinsen van Oranje, tot Delft, in den Jaare, 1584, Jan Luyken, Prinsenhof Delft 

Het Willem van Oranjes tegenstander, Filips II (1527-1598), had in 1580 een prijs op het hoofd van Willem had gezet. Degene die de kans zag de ”ghemeynpeste van de christenheit, schelm en verrader” te vermoorden, zou een bedrag van 25.000 kronen kunnen incasseren, een verheffing in de adelstand en kwijtschelding van straffen voor eventueel eerder begane misdaden krijgen.   

Zo ver zou het voor Balthasar Gerards echter niet komen. Hij werd vlak na de moord tijdens zijn vlucht gevangen genomen en op 13 juli 1584 berecht en tot een wrede dood veroordeeld. Op 14 juli werd hij naar het schavot gebracht

"omme aldaer eerst zijn rechterhant, daer hy het voorsz. verradisch moordadighe feyt mede bedreven heeft, met een gloeyende toesluytende yzer geschroyet ende afghebrant te worden, ende dat daer naer met gloeyende tanghen tot ses reysen ende verscheyden plaetsen so aen aermen, beenen, en t'gheen daer sijn lichaem meest met vleesch becleedt is, het vleesch uutgebrant en afghenepen sal worden, ende dat hij daer nae levendich aen vier quartieren ghehouden sal worden, beghinnende van onderen."


Meer informatie over de moord op Willem van Oranje:

Utrecht

1122 - Als eerste Nederlandse stad ontvangt Utrecht stadsrechten.

Relevante tijdvakken