Nicolaes Tulp werd in Amsterdam geboren als Claes Pieterszoon. In 1611 vertrok hij naar Leiden om daar medicijnen te studeren. In 1614 keerde hij terug naar Amsterdam om zich daar als medicinae doctor te vestigen. Naast zijn werk als arts was hij ook actief in het stadsbestuur. Toen hij in 1622 schepen werd van de stad, koos hij als wapen voor zijn schepenzegel een tulp, geïnspireerd op een bord met een tulp dat aan zijn huis hing. Tulp werd al snel een familienaam. Nicolaes Tulp is een Verre Verwant van Dirk Doude van Troostwijk. Klik hier voor het filmpje (Windows Media Player).

In 1628 werd Nicolaes Tulp benoemd tot praelector anatomiae (voorlezer in de anatomie) van het chirurgijnsgilde. In deze functie werd hij vier jaar later afgebeeld door Rembrandt op diens ´De Anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp´.

In 1636 nam Tulp het initiatief voor een receptenboek voor apothekers waarin een standaardisering voor de samenstelling en doseringen van verschillende medicijnen werd opgenomen. Zijn meest indrukwekkende werk op medisch gebied publiceerde Tulp in 1641, zijn ‘Observationes Medicae’. Tulp schetste hierin uitvoerig 231 ziekte- en sterfgevallen. Hij beschreef bijvoorbeeld de toestand van de longen van een lichaam waarop hij sectie heeft verricht en legde, voorzover bekend, als eerste medicus de link tussen roken en de mogelijk negatieve effecten ervan op de longen.

Tulp bleek ook een goed psycholoog te zijn, blijkens zijn bevindingen van een placebo-effect. Opvallend in het boek is zijn beschrijving van de sectie op het lichaam van een ‘Indische Satyr’: de orang-oetan.

In 1652 besloot Nicolaes Tulp definitief afscheid van zijn functie als arts. Zijn werkzaamheden bleken steeds moeilijker te combineren met zijn werk voor het stadsbestuur. Twee jaar later werd hij voor de eerste keer burgemeester van Amsterdam, er zouden nog drie ambtstermijnen volgen. Onder zijn beheer werkte Artus Quellinus aan het beeldhouwwerk van het Amsterdamse Stadhuis, het tegenwoordige Paleis op de Dam. In 1673 werd Tulp nog benoemd tot Gecomitteerde Raad in Den Haag.

Nicolaes Tulp overleed op 12 september 1674 en werd begraven in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.


Meer info:

• Beijer, T. (et al.) (1991), Nicolaes Tulp. Leven en werk van een Amsterdams geneesheer en magistraat. Amsterdam: Six Art Promotion
• Middelkoop, N. (et al.) (1998), Rembrandt onder het mes. De anatomische les van Dr Nicolaes Tulp ontleed. Den Haag: Mauritshuis/Amsterdam: Six Art Promotion
• Website www.rembrandt400.nl