Etiquette in de achttiende eeuw

Dit was de eeuw van de opkomst van de burgerij.

Rijkdom die vroeger alleen aan de adel voorbehouden was, werd nu ook bereikbaar voor een nieuwe elite: rijke handelaren en goed boerende herenboeren. Overigens kennen we in Nederland niet echte adel en de bijbehorende hofcultuur, maar er trad in deze periode dus wel een aristocratisering van de kooplieden op.

Deze elite bedacht manieren om zich te onderscheiden van de 'lagere' klasse. Zo bouwden ze grote landgoederen en reden ze in chique koetsen. Alles om maar te kunnen laten zien dat ze vermogend waren.

Ook in de dagelijkse omgangsvormen trad er verandering op. Etiquette werd steeds belangrijker gevonden. Deze gedragscodes waren uiteraard een probaat middel om je te kunnen onderscheiden van andere lagen van de bevolking. Immers, als je de regels niet kende 'hoorde je er niet bij'.

Etiquette werd in deze tijd overgenomen van de Franse hofcultuur, maar ook de Duitse en Engelse gedragscodes en etiquetteboekjes dienden als inspiratiebron. Zoals in de twintigste eeuw Amy Groskamp-Ten Have belangrijk was voor ons om te weten ‘hoe het eigenlijk hoorde’, zo was destijds de Duitser Von Knigge een grote naam op etiquette-gebied.

Enkele voorbeelden van wat wel en niet mocht volgens de achttiende-eeuwse etiquetteboekjes:
- Vrouwen mochten niet hardop lachen.
- Proosten waarbij de glazen elkaar hoorbaar raken was uit den boze.
- Mannen en vrouwen schudden elkaar niet de hand. Handen schudden was iets tussen mannen als bezegeling van een vriendschap of een deal. Alleen familie kuste. Een handkus was dus ook zeer ongebruikelijk.
- Spugen: "Het is zeer onbeleefd om dat door te slikken wat uitgespuugd moet worden. Na het spugen in uw zakdoek, moet u haar één keer vouwen, zonder er naar te kijken, en haar in uw zak steken." (La Salle, 1729)


Meer lezen over Etiquette:
· Elias, Norbert (2001) Het civilisatieproces. Sociogenetische en psychogenetische onderzoekingen (Amsterdam)
· Van Eijk, Inez (2000) Etiquette, over moderne omgangsvormen.
· Groskamp-ten Have, Amy (1999), Hoe hoort het eigenlijk? Bewerking Reinildis van Ditzhuyzen (Becht)

ruilverkaveling

1924 - Wet op de ruilverkaveling. Vooralsnog gebeurt er weinig; tot 1940 wordt slechts 9.000 hectare opnieuw ingericht. Eind jaren vijftig begint de grootschalige herinrichting van het agrarische gebied.

Gerelateerde artikelen


Ondertussen in de...

Eerste Wereldoorlog
Eerste Wereldoorlog
1914-1918
Hoewel de Eerste Wereldoorlog aan Nederland voorbij gaat, worden veel goederen schaars...