Molens

Er waren duizenden windmolens in de lage landen.

Alleen al in de Zaanstreek zijn er in de afgelopen eeuwen meer dan duizend gebouwd. Molens waren de spil van de eerste industriële revolutie. Afgezien van het werk dat er met de molen verzet kon worden, kon er met de wieken ook worden gecommuniceerd.


De Zaanstreek was tijdens de Gouden Eeuw een industrieel hart. Tijdens deze eerste industriële revolutie was de Zaanstreek het grootste industriegebied van de Republiek. Zaagmolens zaagden hout uit Scandinavië voor de scheepsbouw en voor de papierindustrie. In pelmolens werd gerst tot gort geperst. Zo waren er nog andere type molens voor specifieke bedrijfstakken: oliemolens, mosterdmolens, verfmolens en korenmolens.

 

Molentaal
Molenaars ontwikkelden in de loop der tijd een manier om via de molen met hun omgeving te communiceren. Door de stand van de wieken kon je van ver af zien welke boodschap de molenaar over wilde brengen. 
 

Elke streek had zijn eigen molentaal. Bij leuke gebeurtenissen als geboorte, ondertrouw of huwelijk werd de molen in de ‘vreugde’-stand gezet. De onderste wiek werd tot even vóór het midden van de molenromp gedraaid.
 

Bij overlijden of een begrafenis werd de molen in de ‘rouw’-stand gezet. Daarbij werd de onderste wiek even voorbij het midden gedraaid. Van alle tradities is deze nog het meest in gebruik.  Door de molentaal wist iedereen of de molenaar iets te vieren had of dat hij even door een moeilijke periode ging.

Maar molenaars konden ook persoonlijk contact houden met een bepaalde persoon of omwonenden. Om te laten weten dat de molenaar klaar was met werken, kon de molen in de ruststand gezet worden. De wieken stonden dan kruisgewijs. Dit was handig voor het onderhoud, omdat regenwater langs de wieken weg kon stromen en de bliksem niet zo maar in kon slaan. 
 

In verschillende regio’s was het gebruikelijk voor een molenaar om aan te geven wanneer hij zonder werk zat, wanneer het tijd was om zijn molenstenen te scherpen of wanneer de molen een mankement had. Ook kon de molenaar aangeven of hij even of voor langere duur afwezig was.
 

Een recent voorbeeld van molentaal is het waarschuwen van onderduikers tijdens de Tweede Wereldoorlog, bijvoorbeeld om onderduikers te waarschuwen voor razzia's.   

 
 

 

kilometervreter

1999 - Elke Nederlander legt per jaar gemiddeld 10.000 kilometer af, vakanties niet meegerekend. Driekwart komt voor rekening van de auto.

Gerelateerde artikelen


Ondertussen in de...

Koninkrijk
Koninkrijk
1814-1914
Na de val van Napoleon wil het Congres van Wenen de oude orde in Europa herstellen...