Luilakviering

De Luilakviering is een volksfeest dat op de zaterdag voor Pinksteren wordt gevierd. Aanvankelijk gebeurde dit in delen van Noord-en Zuid-Holland, inmiddels vooral rond Amsterdam en de Zaanstreek.

Het is geen christelijk feest, Luilak is eerder een vorm van volksvermaak zoals bijvoorbeeld '1 april'. Ook gaan er theorieën op dat Luilak in de traditie van de Noord- en West-Europese vruchtbaarheidsfeesten valt, waarbij de winter verdreven moest worden en de lente verwelkomd werd.

Tijdens het Luilakfeest werden luilakken en laatkomers bespot. Jongeren trokken met ratelende potten, pannen en andere lawaai-artikelen ‘s ochtends zeer vroeg langs de huizen. Wie te laat was, was de ‘luilak’ en moest trakteren. Ook waren er spelletjes, zoals een race met houten karretjes, 'korries' genoemd, en werden er luilakbrandstapels opgestookt.

De spelletjes gingen soms gepaard met kattenkwaad. In de Zaanstreek was het bijvoorbeeld traditie om een dode rat aan de deur van notabelen te hangen; in ruil voor een vergoeding werd deze er dan ook weer afgehaald.

De Luilakviering wordt traditioneel afgesloten met speciale lekkernijen zoals warme ‘luilakbollen’ met stroop.

Tegenwoordig is de Luilakviering tanende. Doordat er tegenwoordig voor festiviteiten vergunningen nodig zijn en het feest bovendien aardig in de vergetelheid raakt, wordt er weinig meer georganiseerd. Wel zijn er op een aantal plaatsen nog steeds jaarlijks terugkerende Luilak-bloemenmarkten.


Luilakbollen-recept

Een luilakbol was een lekkernij die eruit zag als een rond wit broodje gevuld met stroop. Het eten van warme luilakbollen was een gewoonte die tot ver in de twintigste eeuw voorkwam, bijvoorbeeld in de Amsterdamse Jordaan en vooral in de Zaanstreek. Van zeventiende-eeuwse schilders kennen we afbeeldingen van bakkers die 's ochtends vroeg op hun koehoorns bliezen. Dit was het teken dat de luilakbollen gereed waren en afgehaald konden worden. Wie in het gezin als laatste was opgestaan, moest de anderen daarop trakteren. Wie het laatste op het werk verscheen, gaf als traktatie een borrel.

De luilakbollen hadden een harde bruine bovenkant. Ze werden warm gegeten bij het ontbijt, met veel boter, stroop en bruine suiker en vaak in combinatie met witte radijs.

Benodigdheden:

250 bloem
20 gram gist
1 1/2 dl lauwe melk
1/2 eetlepel zout
geraspte citroenschil
60 gram gesmolten boter
100 gram rozijnen
10 gram krenten
1 losgeklopt ei
stroop
bruine suiker

Bereiding:

Maak het gist aan met een beetje melk. Kneed daarna de bloem, zout, gistmengsel, boter en melk tot een deegbal. Laat dat op een warme tochtvrije plaats een uur rijzen. Meng daarna de rozijnen, krenten en de geraspte citroenschil door het deeg. Vorm er bolletjes van en leg deze bolletjes op een bakplaat. Laat de oven even lauw worden en zet hem daarna uit of bijna uit. Schuif de bakplaat in de oven en laat de bolletjes ongeveer 30 minuten narijzen. Bestrijk de luilakbollen met wat eiwit en bak ze in ongeveer 20 minuten tot een half uur gaar en bruin. Dien ze warm op met stroop of met boter en bruine suiker.

Mee info:
http://www.beleven.org/feest/luilak
http://www.meertens.knaw.nl/meertensnet/wdb.php?sel=79973

J.L. de Jager, Rituelen. Nieuwe en oude gebruiken in Nederland (Utrecht 2001).

 

 

 

te lichte straffen?

1989 - Uit onderzoek blijkt dat 90 procent van de Nederlandse bevolking vindt dat er te licht wordt gestraft. Een onderzoek uit 1994 zal uitwijzen dat bijna 51 procent van de jongeren voorstander is van het invoeren van de doodstraf.

Gerelateerde artikelen


Ondertussen in de...

Late middeleeuwen
Late middeleeuwen
1300-1555
De macht van de graafschappen en hertogdommen blijft toenemen, evenals de macht van het volk...