Hoekse en Kabeljauwse twisten

In de tweede helft van de veertiende eeuw en de vijftiende eeuw woedde er in Nederland een ware burgeroorlog.

Deze oorlog staat ook wel bekend onder de naam 'Hoekse en Kabeljauwse twisten'.

Het conflict ontstond in 1345 na de dood van de kinderloze graaf van Holland Willem IV. Zijn zuster Margaretha van Beieren volgde hem op, maar moest door haar verblijf in Oostenrijk een deel van het bestuur overdragen aan haar zoon Willem V. Zij verschilden in hun opvattingen over het bestuur van het graafschap en de plaats daarin van de adel en de steden.

De aanhangers van Willem V noemden zich kabeljauwen, naar het wapen van het geslacht Beieren. De aanhangers van zijn moeder noemden zichzelf de Hoeken (haken, waarmee de kabeljauwen gevangen konden worden). Het is niet altijd duidelijk welke edelen en welke steden voor de verschillende partijen kozen, daarin werd wel gewisseld.

De strijd was in wezen niet meer dan een gevecht om baantjes en subsidies. Echt grote belangen speelden geen rol. Het was een adelstrijd in een overgangstijd van lokaal naar centraal gezag.

In eerste instantie leek Willem V als winnaar uit de bus te komen en bleef het drie decennia rustig in Holland. Maar de strijd laaide weer hevig op toen in 1392 Aleid van Poelgeest, de minnares van Albrecht (de broer en opvolger van Willem V) in Den Haag werd vermoord door de Hoeken. Nota bene onder leiding van Albrechts eigen zoon Willem VI. Ook de hofmeester en vertrouweling van Albrecht, Willem Cuser, liet het leven.De precieze motieven van de moordenaars zijn onbekend, maar vermoedelijk vreesden de Hoeken voor te veel invloed van de Kabeljauwse Aleid op Albrecht.

Uit angst dat zij samen voor nageslacht zouden zorgen en de Kabeljauwse macht zouden uitbreiden, moest Aleid uit de weg worden geruimd. Direct volgend op de moord vluchtten de moordenaars en een aantal betrokken graven het graafschap uit, waaronder Hendrik III van Montfoort.

In totaal lieten zeker 54 mannen (9 ‘handdadig’, de rest ‘aanstoker’) huis en haard achter. Daarop werden zij officieel door de Hoge Vierschaar van Holland verbannen, hun bezittingen werden verbeurd verklaart. De kastelen van enkele graven werden met de grond gelijk gemaakt. Hendrik III van Montfoort kon in 1399 weer terugkeren en zich vrij bewegen in het graafschap Holland.

Meer info:
http://www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/DVN/lemmata/data/Poelgeest,%20Aleid%20van
- Brokken, H.M. (1982), Het ontstaan van de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Zutphen: Walburg Pers
- Jansen, H.P.H. (1966), Hoekse en Kabeljauwse twisten. Bussum: Van Dishoeck
- Poelgeest, Fred van (1993), Duizend jaar Poelgeest. Deel 2. Hoorn: Stichting Poelgeest archief
- Glaudemans, Corien (2004), Om die wrake wille. Eigenrichting, veten en verzoening in laat-middeleeuws Holland en Zeeland. Hilversum: Uitgeverij Verloren

 

kankeronderzoek

1913 - In Amsterdam wordt het Antonie van Leeuwenhoekziekenhuis geopend. Het ziekenhuis specialiseert zich vooral op het onderzoek naar kanker en het behandelen van kankerpatiënten.

Gerelateerde artikelen


Ondertussen in de...

Wederopbouw
Wederopbouw
1945-1960
Handen uit de mouwen en niet zeuren! Naoorlogse jaren van hard werken en sober leven...