Armoede in Zeeland

In de 19e eeuw was Zeeland een arme provincie.

De algehele materiele welstand onder de bevolking was zeer laag. Arbeiders beschikten over slechte huisvesting en gebrekkige medische voorzieningen.

Dieptepunt in deze periode waren de jaren 1846/1847. Veel landarbeiders moeten toen echt honger hebben geleden. Dit werd veroorzaakt door hoge werkloosheid (door lage graanprijzen en verval van arbeidsintensieve meekrapteelt), de aardappelziekte die driekwart van de oogst vernietigde en de lange hete zomer van 1846 die leidde tot een malaria-uitbraak en een verminderde tarwe-oogst. Veel mensen waren aangewezen op bedeling door de kerken.

Kenmerkend voor Zeeland en Zuid-Beveland waren de hoge geboorte- en sterftecijfers. Het eerste is te verklaren uit het weinig voorkomen van borstvoeding (wat zou leiden leidt tot een hogere vruchtbaarheid) en de relatief lage huwelijksleeftijd.

Het hoge sterftecijfer kwam voornamelijk door de sterfte onder zuigelingen en jonge kinderen. In Zuid-beveland stierf gemiddeld 21,2 % van de zuigelingen. In de 19e eeuw stierf 31% van alle kinderen. Van de kinderen uit de arbeidersklasse stierf 28% voor het tiende levensjaar.

Het hoge sterftecijfer heeft ook andere oorzaken. Zeeland was een uitermate ongezonde provincie doordat het grond- en oppervlaktewater verzilt was. Alleen regenwater kon worden gedronken en dat was vaak verontreinigd en zomers was er een tekort aan. Deze verzilting leidde ook tot het voorkomen van de ziekte malaria. Tot slot werd het hoge sterftecijfer veroorzaakt door de afwezigheid van borstvoeding: plattelandsvrouwen moesten vaak hard werken op het land en waren niet in de gelegenheid hun kinderen te zogen. Deze werden gevoed met een papje van tarwebrood en (vuil) water.

Meer info:
- Kort, Albert Louis (2001), Geen cent te veel. Armoede en armenzorg op Zuid-Beveland 1850-1940. Rotterdam: Erasmus Universiteit

Nobelprijs

1928 - Christiaan Eykman krijgt de Nobelprijs voor geneeskunde voor zijn onderzoek aan vitaminen. Aanleiding voor zijn researchwerk was zijn ontdekking (in de tropen) dat kippen die aanvankelijk waren gevoerd met gekookte rijst, gezonder werden nadat ze uitsluitend nog ongepelde rijst kregen. In de Provincialer Groninger Courant verscheen in de jaren twintig vele malen deze advertentie van Mijnhardts Zenuwtabletten, die de studenten van examenvrees zouden behoeden. Stedelijk Museum Amsterdam

Gerelateerde artikelen


Ondertussen in de...

Interbellum
Interbellum
1918-1940
Periode 'tussen beide wereldoorlogen'. In Nederland een betrekkelijk rustige periode...