In de 13de eeuw kregen steeds meer steden in de Nederlanden stadsrechten en kwam de macht in toenemende mate in handen van de burgers.

Nieuwe openbare gebouwen voor stedelijk bestuur, rechtspraak, handel en nijverheid weerspiegelden in de middeleeuwse steden de groeiende macht van de burgerij.

Ze werden opgetrokken in de stijl van de gotiek, met spitse torentjes en gotische ornamenten. Vaak had zo’n gebouw meerdere functies; behalve als raadhuis diende het bijvoorbeeld als vleeshal.

Op het schilderij uit 1665 van Abraham Beerstraten 'De Waag' te Deventer. Het laatgotische gebouw dateert uit 1528. Op de eerste verdieping was ook de hoofdwacht (stadsbewaking) ondergebracht.

Typisch middeleeuws zijn de hangtorentjes, de opengewerkte borstwering rondom het dak en de decoratieve tracering (netwerk) op de traptoren rechts. Het bordes met zuilen en rondbogen is in 1643 toegevoegd.

In de Waag werd handelswaar gewogen. Omdat er daardoor ruimte moest zijn voor kranen en aanrijroutes is een waag dikwijls vrijstaand gebouwd.