Tot het einde van de 17de eeuw was de Republiek zeer welvarend. Er waren wel perioden van schaarste, maar alleen in 1630 was de voedselsituatie zo slecht dat in Leiden en Gouda hongeroproeren uitbraken.

In calvinistische ogen verdiende die welvaart de kanttekening dat aardse geneugten tijdelijk zijn. In veel Nederlandse schilderijen komen toespelingen voor. Druiven en wijnranken verwijzen vaak naar Christus; een geschilde citroen waarschuwt voor bedrog; een stilleven van fruit met vliegen duidt op de vergankelijkheid van het leven. Oesters – evenals de artisjok lange tijd gezien als een afrodisiacum – zijn geen zinnebeeld van wellust.

 

Op de afbeelding Het toneel van de wereld van Jan Steen uit circa 1665. Centraal motief zijn de lustopwekkende oesters en een oude man die probeert een jong meisje te verleiden. Naast de jongen op zolder linksboven ligt een doodskop, symbool van de vergankelijkheid.