Proveniers waren mannen of vrouwen die tegen betaling kost en inwoning kochten in een huis. Het waren burgers die in hun eigen levensomstandigheden konden voorzien, maar meestal niet voldoende bezaten om zich in hun eigen huis te laten verzorgen.

Door het betalen van een flinke inkoopsom verzekerden zij zich van een goed onderdak. Proveniers waren veelal bejaarden, die in het proveniershuis meer vrijheden hadden dan in een oudemannen- of vrouwenhuis.

Zo konden zij maaltijden in hun eigen huisje tot zich nemen en ze konden gaan en staan waar ze wilden.

Haarlem kende in de 18de eeuw het Proveniershuis in de Grote Houtstraat, hier op een aquarel van H.P. Schouten uit 1795. Duidelijk is te zien dat dergelijke huizen goed schoon werden gehouden. De pomp en de bezem links en de vrouw met de wateremmers rechts duiden daar op, evenals de keurig schoongeveegde stoepsteentjes.

Dit staat in schril contrast tot de werkelijkheid in de eenvoudiger buurten. Daar heersten op het gebied van hygiëne in de 18de eeuw nog middeleeuwse toestanden.