Gevangenisstraffen werden in de Middeleeuwen zelden opgelegd omdat ze de gemeenschap alleen maar geld kostten. Een gevangenis, meestal ‘steen’ of ‘stok’ genoemd, moest worden onderhouden en de cipier betaald.

De gevangenen stonden, praktisch gesproken, op water en brood; wie beter wilde, moest dat kopen van de cipier die de gevangenen ‘in zijne cost’ hield. Wie geen geld had, was afhankelijk van de bijdragen van vrienden en verwanten of van de ‘gevangenisbus’: burgers van onbesproken gedrag gingen van tijd tot tijd met een bus uit bedelen ‘tot behoef der armen gevanghen’.

Veel vaker werd een veroordeelde voor enige tijd uit stad of dorp verbannen. Voor deze bannelingen zat er vaak weinig anders op dan bedelend en rovend rond te hangen op het platteland. Vaak vervielen ze tot landloperij.

Op het schilderij: het bezoeken van gevangenen op een schilderij van omstreeks 1510.

Rechtsonder een 18de eeuwse prent van een gevangenis en linksonder de Burchtpoort in Nijmegen die lange tijd als gevangenis heeft dienstgedaan.