De greep van de predikanten

alfabet, bijbel en catechismus was de essentie van het onderwijs.
[klik voor vergroting]
De Hervorming van de 16de eeuw heeft vooral voor het lager onderwijs grote gevolgen gehad.

Had het aan de predikanten gelegen, dan hadden zij dit onderwijs volledig naar zich toegetrokken, om er zeker van te zijn dat de jeugd ook op school zou worden opgevoed in de ware christelijke gereformeerde religie van 'vreese des Heeren ende alle sedigheyt ende gehoorsaemheyt ende bequaamheit'.

Zover is het nooit gekomen. Wel lukte het de gereformeerde kerk een fors stempel te drukken op het onderwijs in de 17de en 18de eeuw. De trits alfabet, bijbel en catechismus was volgens de predikanten het ABC, de essentie, van het onderwijs.

Kinderen moesten het alfabet leren om de Bijbel en de catechismus te kunnen lezen; meer werd eigenlijk niet van hen verwacht.

Om er zeker van te zijn dat de onderwijzers hun plichten jegens de Kerk nakwamen, oefenden de predikanten hun invloed uit bij de aanstelling van leerkrachten.

Niet alleen paapse stokers moesten worden geweerd, ook onderwijzers die het niet zo nauw namen met de grondbeginselen van de gereformeerde religie zoals die waren neergelegd in de drie formulieren van enigheid.

Die waren aangenomen op de Nationale Synode van Dordrecht (1618/1619): de Nederlandse geloofsbelijdenis, de Heidelbergse catechismus en de Dordtse leerregels.

De predikanten slaagden aardig in hun opzet. Op het vervolgonderwijs, dat vooral op particuliere scholen werd gegeven, kregen ze minder vat.

Maar het aantal kinderen dat dergelijke scholen bezocht, was gering. Het schoolgeld was hoog, zodat in de praktijk alleen kinderen van de gegoede stand dit soort onderwijs kregen.

Een promotie in de Haagse Latijnse School in de Engelse Kerk aan het Noordeinde (eind 18e eeuw).
[klik voor vergroting]

Wet op voedselkeuring

1919 - Eerste Wet op de voedselkeuring. Ze zal in 1935 worden gevolgd door de Warenwet, die regels stelt ter controle van de kwaliteit van eet- en drinkwaar. De naleving berust bij de Keuringsdienst van Waren.

Relevante tijdvakken