In de Middeleeuwen ging bijna alle verkeer over de grote rivieren. De oudste middeleeuwse steden (Kampen, Dordrecht, Delft) zijn aan deze wateren ontstaan, vaak op een punt waar twee stromen samenkwamen.

Een uitzondering is Haarlem. Op de kaart van Jacob van Deventer (ca. 1504-1575) uit circa 1560 is te zien dat deze stad is ontstaan op de plaats waar het Spaarne een belangrijke landweg raakte.

Die weg voerde over een 500 meter brede en met bossen bedekte zandrug (de brede gele strook) die van Velsen naar Den Haag liep.

De vroegere naam van Haarlem Harulohaima of Harlohem wijst op deze situatie: har komt van haar en betekent 'op zandgrond gelegen bos'. Loo is een open plek in een bos en  hem of heem betekent huis(en) Het toponym Haarlem betekent dan ook huis(en) in een open plek van een op zandgrond gelegen bos.

Op het schilderij de Waal bij Nijmegen, in 1647 geschilderd door Salomon van Ruysdael (ca. 1600-1670). Op de voorgrond de veerboot die de stad verbond met de noordelijke oever.