Vaandels voor kiesrecht door Sarah Remmerts de Vries
Wapens in de vrouwenstrijd
Aletta Jacobs e.a., 1911
Bron: Collectie IISG
Als huisarts Aletta Jacobs (1854-1929) zich in 1882 verkiesbaar wil stellen voor de Amsterdamse gemeenteraad, schrikt Nederland op. Het is op dat moment niet verboden voor vrouwen om zich verkiesbaar te stellen, maar tot dan toe is het nog nooit gebeurd. Jacobs’ verzoek wordt geweigerd. Vijf jaar later wordt in de grondwet definitief vastgelegd dat alleen mannen zich verkiesbaar mogen stellen en mogen stemmen. Jacobs laat het er niet bij zitten en onderneemt actie.
Eerste golf
De politiek is namelijk niet het enige terrein waarop negentiende-eeuwse vrouwen achtergesteld zijn. Ze hebben ook in het onderwijs en op de arbeidsmarkt minder rechten dan mannen. Hun echtgenoten hebben bovendien volmacht over hun bezit. Om deze achtergestelde positie aan de kaak te stellen, ontstaat er aan het eind van de eeuw een beweging van vrouwen uit de gegoede burgerij. Dit wordt later de Eerste Feministische Golf (ca. 1870-1920) genoemd.
In 1894 wordt op initiatief van Wilhelmina Drucker de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (VVK) opgericht. Aletta Jacobs wordt meteen lid en weet tot tweemaal toe tot voorzitster gekozen te worden, eerst van de afdeling Amsterdam en later van het landelijk bestuur.
Vereniging
Zoals bijna elke (vak)vereniging heeft de VVK vaandels, die meegedragen worden in optochten. Vaandels zijn heel belangrijk om een identiteit mee uit te drukken en te kunnen concurreren met andere verenigingen. Ze zijn dan ook vaak van kostbare materialen gemaakt, zoals fluweel of satijn, geborduurd met gouddraad. Deze vaandels tonen altijd de naam van de vereniging, de standplaats, het jaar van oprichting en meestal nog een symbool. Voor het getoonde witte vaandel is dat het wapen van de stad Amsterdam, omdat het specifiek voor de afdeling Amsterdam vervaardigd is.
De VVK en andere emanciperende groepen boeken langzaam vooruitgang. In 1917 krijgen vrouwen het recht zichzelf verkiesbaar te stellen, het zogeheten ‘passief kiesrecht’. Twee jaar later krijgen vrouwen ook het recht om te stemmen, ‘actief kiesrecht’.
Als reactie op het ingevoerde vrouwenkiesrecht, ontstaat in 1919 de Nederlandse Christen Vrouwen Bond (NCVB). Een protestants-christelijke vereniging met als doel om ook op andere terreinen de weg vrij te maken voor de vrouw. De NSVB organiseert cursussen, thema- en discussiedagen, met onderwerpen over geloof, cultuur en maatschappij. Hier treffen de vrouwen om elkaar te inspireren en stimuleren. Het getoonde donkergroene vaandel is van de Leidense afdeling van de NCVB.
De twee vaandels zijn op dit moment in de tentoonstelling De IJzeren Eeuw in het Amsterdam Museum te bewonderen, te midden van enkele vaandels van vakverenigingen.
