kinderdictee dicteetekst 2009

Poëzie!

1. Alleen als je een vervelende ellendeling, zanikende zeurkous, dooie piet,
droge klaas of pasgeboren baby'tje bent, houd je niet van gedichten; anders
wel, want poëzie is spelen met taal en wie houdt daar nou niet van?

2. Luister maar: op een doordeweekse donderdag doken drieëndertig doofgeboren
Deense dames met dikke dijen voor dag en dauw dapper van de duikplank in het
diepe.

3. Als woorden met dezelfde letter beginnen heet dat alliteratie; dat is een
minder bekende manier van rijmen dan eindrijm, zoals: toen de dames een
bejaarde van de hoge douwden, heeft die oude het niet drooggehouden.

Uitleg:

Poëzie!

1. Alleen als je een vervelende ellendeling, zanikende zeurkous, dooie piet,
droge klaas of pasgeboren baby'tje bent, houd je niet van gedichten; anders
wel, want poëzie is spelen met taal en wie houdt daar nou niet van?

- ‘Zanikende’: één k. De i wordt uitgesproken als een toonloze e, en de letter daarna wordt nooit verdubbeld.

- ‘piet’ moet met een kleine letter, want het is een soortnaam (een dooie piet); klaas staat ook met een kleine letter in het Groene Boekje.

- ‘dooie’: gewoonlijk moet je natuurlijk dode schrijven terwijl je dooie zegt. Hier betekent het 'saaie'. Het bijvoeglijke naamwoord dooie staat niet in het Groene Boekje, en met de betekenis 'dode, saaie' staat het in de Grote Van Dale bij 'dooievisjeseter': 'saaie kerel'. De spelling moet dus beslist dooie zijn.

- ‘pasgeboren’: aan elkaar. Vaste combinatie van twee woorden.

- ‘Baby'tje’ moet met een apostrof, omdat de y ook wel als korte i uitgesproken kan worden, zoals in ‘symbool’. En we willen niet dat iemand 'beebitje' gaat zeggen.

- ‘houd je’: zonder t.

2. Luister maar: op een doordeweekse donderdag doken drieëndertig doofgeboren
Deense dames met dikke dijen voor dag en dauw dapper van de duikplank in het
diepe.

- ‘doordeweekse’: aan elkaar.

- ‘doofgeboren’, bijvoeglijk naamwoord, aan elkaar. Soms wordt een vaste combinatie van twee woorden aan elkaar geschreven en als samenstelling beschouwd. Dat komt doordat zo’n combinatie heel vaak voorkomt en daardoor aan elkaar groeit.

3. Als woorden met dezelfde letter beginnen heet dat alliteratie; dat is een
minder bekende manier van rijmen dan eindrijm, zoals: toen de dames een
bejaarde van de hoge douwden, heeft die oude het niet drooggehouden.

- ‘Alliteratie’ en ‘allitteratie’ zijn allebei goed (Groene Boekje). De l moet wel verdubbeld worden; een enkele l is fout.

- ‘Drooggehouden’, werkwoord is ‘drooghouden’, aan elkaar.

Dicteetekst Halve Finale - 25 november 2009

Beeld en Geluid

Je bevindt je in het audiovisuele expertisecentrum van Nederland. In de archieven hier liggen allerlei beeld- en geluidsfragmenten opgeslagen. De complete collectie staat in de catalogus, die online te raadplegen is.

De hele mediageschiedenis vind je op deze locatie terug, van stomme films met veel gooi-en-smijtwerk tot interactieve
tv-programma’s. Ook quizzen en soapseries zijn hier systematisch opgeborgen. Verder is het instituut gespecialiseerd in documentaires over historische onderwerpen, bijvoorbeeld de middeleeuwen of de Tweede Wereldoorlog.

In deze gevarieerde expositie zap je met reuzensprongen van nostalgische zwart-witseries naar geavanceerde sciencefictionfilms. Ook wordt een appel gedaan op je creativiteit. Je kunt als journalist een interview afnemen. Of als regisseur een aantal nieuwsscènes ordenen.

Slimmeriken e-mailen hun product, waar ze vaak apetrots op zijn, naar huis en zetten het op een dvd’tje. Voor sommigen blijft dat in de privéverzameling. Anderen sturen kopieën rond en hopen dat dit het begin wordt van een flitsende carrière in de media-industrie.

Uitleg:

• Beeld en Geluid, eigennaam met hoofdletters geschreven (dit niet als fout meerekenen!)
• bevindt, tweede persoon enkelvoud dus met dt
• audiovisuele, leenwoord, er hoort geen streepje tussen audio en visuele
• expertisecentrum,leenwoord let op de x, de s en de c
• Nederland, aardrijkskundige namen met een hoofdletter
• archieven, leenwoord, in het meervoud verandert de f in een v
• allerlei,met ei
• beeld- en geluidsfragmenten, na beeld een weglatingsstreepje, let in geluidsfragmenten op de tussen-s en de g
• complete, leenwoord
• collectie, leenwoord
• catalogus, leenwoord
• online, uit het Engels, wordt aaneengeschreven
• mediageschiedenis, aaneenschrijven
• vind, de persoonsvorm je staat achter het werkwoord, in dat geval schrijf je d op het eind
• locatie, leenwoord met c
• gooi-en-smijtwerk, samenstelling met samenkoppeling, tussen de delen van de samenkoppeling komen streepjes, het rechterdeel van de samenstelling schrijf je eraan vast
• interactieve, leenwoord, let op de c en de v
• tv-programma’s, in een samenstelling met een afkorting hoort een streepje; teeveeprogramma’s kan ook, dan mag er geen streepje staan. De apostrof in het meervoud is nodig i.v.m. een mogelijke uitspraakfout.
• quizzen, leenwoord uit het Engels, let op zz
• soapseries, samenstelling met leenwoord uit het Engels, er is geen reden om een streepje te zetten
• systematisch, leenwoord met y en isch
• instituut, leenwoord
• gespecialiseerd, leenwoord, let op de c en de d aan het eind
• documentaires, leenwoord, let op de c en air
• historische, leenwoord met i en isch
• bijvoorbeeld, aaneenschrijven
• middeleeuwen, namen van tijdperken met een kleine letter
• Tweede Wereldoorlog, namen van historische gebeurtenissen met hoofdletters
• gevarieerde, in variëren een trema, in gevarieerde niet, voltooid deelwoord eindigt op d
• expositie, leenwoord
• zap, werkwoord afkomstig uit het Engels
• reuzensprongen, samenstelling van twee zelfstandige naamwoorden, het eerste deel heeft uitsluitend een meervoud op –en, volgens de hoofdregel wordt dan een tussen-n geschreven
• nostalgische, leenwoord, let op de g en isch
• zwart-witseries, zwart-wit is een samenkoppeling met twee gelijkwaardige delen, in de samenstelling schrijven we het rechterdeel eraan vast
• geavanceerde, voltooid deelwoord eindigt op d, avanceren is Frans leenwoord, let op de c
• sciencefictionfilms, samenstelling met een Engels leenwoord, aaneenschrijven
• appel, sinds de laatste spellingwijziging tot veler verontwaardiging zonder accentteken
• creativiteit, leenwoord met c
• journalist, leenwoord met ou
• interview, sommigen schrijven een u voor de w, dat is onjuist
• regisseur, leenwoord, met i en ss
• nieuwsscènes, let op de tussen-s en het accent grave
• slimmeriken, -ik in slimmerik is onbeklemtoond, dan schrijf je in het meervoud -iken
• e-mailen, samenstelling met een losse letter (e is afkorting voor electronic), dus een streepje
• product, met c
• apetrots, uitzondering op de hoofdregel van de tussen-n, het geheel is een bijvoeglijk naamwoord en het eerste deel dient alleen ter versterking van het tweede deel, je zou het door ‘zeer’ kunnen vervangen
• dvd’tje, een afleiding met een afkorting, daarin staat een apostrof
• sommigen, met een n omdat het om personen gaat
• privéverzameling, na privé (met accent aigu) volgt geen streepje
• anderen, met n omdat het om personen gaat
• kopieën, met een k, in het meervoud is het trema nodig i.v.m. een mogelijke uitspraakfout
• wordt, met dt
• carrière, leenwoord met een accent grave i.v.m. de juiste uitspraak
• media-industrie, samenstelling, tussen de a en de i is een streepje nodig i.v.m. een mogelijke uitspraakfout