Binnenlanden

[1/7]: Dit is Monde Sitole. Een idealistische avonturier en bergbeklimmer uit de townships van Kaapstad. “Ik ben in Nyanga geboren, in de Westkaap, en woonde in Port Elizabeth en in Khayelitsha, waar ik nog steeds woon. I had het geluk dat werd uitgekozen om school te volgen aan boord van een ‘tallship’. We zeilden de wereld rond, van Namibia tot Trinidad en Tabago. Het was een kwestie van op het juiste moment, op de juiste plek zijn en ook een kwestie van bereidwilligheid. Aan boord leerde ik iemand kennen die mij in aanraking bracht met bergbeklimmen en boulderen. Van daaruit daagde ik mezelf uit om op elk continent de hoogste berg te beklimmen.” Nu zet Monde zich in voor de gemeenschap in Khayelitsha door projecten voor betere scholen te ondersteunen en jonge kinderen uit de township klimtraining te geven. In een land met zo veel natuurlijke schoonheid wil hij hun horizon verbreden en hen in aanraking brengen met een wereld buiten de townships.

[2/7]: Khayelitsha, waar Monde opgroeide, is het grootste en snelst groeiende township van Zuid-Afrika. Tijdens de Apartheid werden onder de Groepsgebiedenwet van 1950 de zogenaamde groepsgebieden geïntroduceerd om rassen te scheiden. Deze gebieden, die bekend kwamen te staan als townships, misten vaak fatsoenlijke voorzieningen. Bij Kaapstad werd door de overbevolking van andere townships in de Cape Flats in 1985 Khayelitsha (Xhosa voor ‘nieuw thuis’) tot stand gebracht. Na de eerste vrije verkiezingen in 1994 werden beperkingen op vestiging opgeheven en verhuisden honderden duizenden mensen van het platteland naar stedelijke gebieden. Khayelitsha groeide daardoor razendsnel naar een bevolking van 2,4 miljoen mensen.

[3/7]: Veel mensen in Khayelitsha leven in armoede en het township is berucht geworden om de hoge criminaliteit. Eén ding viel op terwijl we het township bezochten met Monde en dat is het sterke gemeenschapszin bij de bewoners. Ondanks de problemen met armoede en criminaliteit, waren mensen niet bang om groot te dromen en hard te werken om een beter leven te kunnen hebben. We bezochten een speeltuin uit Monde’s jeugd, waar hij ons vertelde over zijn dromen als kind: “Ik dacht dat die toren de hoogste plek ooit was. Als ik daar boven stond dan had ik het gevoel dat ik enorm ver kon zien, ver voorbij waar ik me op dat moment begaf. Ik zei tegen mezelf dat ik ooit de hoogste bergen van de wereld zou beklimmen. Niet omdat ik iemand kende die dat had gedaan, maar omdat het iets was wat ik voor mezelf en mijn gemeenschap wilde bereiken. Als ik bergen beklim en mijn rugtas bij me draag, beeld ik me soms in dat ik de onderdrukte dromen van alle township kinderen daarin met mee draag.”

[4/7]: “Ik had al jaren geklommen. Toen ik terug kwam uit de bergen, besefte ik dat veel van mijn collega’s het vooral over ijsbijlen en bergen hadden. Ik realiseerde me dat er hogere dingen zijn dan het bergbeklimmen. Diezelfde energie die jongeren in Khayelitsha gebruiken om over hekken heen te klimmen, kunnen ze ook gebruiken om bergen te beklimmen. Het negatieve ombuigen naar het positieve. Ex-gangsters meenemen de berg op. Als je jongeren een ervaring aanbied dan hoef je ze weinig uit te leggen omdat er iets intrinsieks wakker gemaakt wordt. In het township zijn het als vissen in een vijver die niet weten dat zicht ergens daarbuiten een enorme oceaan bevindt. Dus we bijvoorbeeld zestien ex-gangsters die elke vrijdag klimmen. Ik train ook drie meisjes om de Kilimanjaro te beklimmen in juni, als onderdeel van een actie om een miljoen in te zamelen voor projecten in het township: x, x, die ook een rugbyspeler is en X die ook een operazangeres is.”

[5/7]: We bezochten met Monde een fotoshoot voor een lokale modeontwerper in Khayelitsha. Na een dag training voor hun Kilimanjaro expeditie, waren Asenathi, Happy en Bashe nu de fotomodellen. Monde vertelde ons over hoe hij kinderen uit het township kansen wil bieden en lokaal talent stimuleren: “Ik heb een grote voorliefde voor probleemjongeren. Ook al begrijpen hun ouders hen vaak niet, vind ik ze vaak heel begaafd. Dat inspireert mij. Niemand vertelt hun verhalen. Er zit een stigma op ze. Mensen noemen ze gangsters. Maar ze zijn zeer getalenteerd. Er is zo veel talent in Khayelitsha. Dus ik vind het noodzakelijk dat we projecten doen waarbij het lokale talent benut kan worden en waarbij we elkaar helpen. Als collectief maak je een veel grotere kans om kernachtige en betekenisvolle verandering voor elkaar te krijgen.”

[6/7]: Een ander belangrijk onderwerp voor Monde is beter onderwijs: “Ons onderwijs moet meer kracht geven, meer boeien en meer op mensen zijn gebaseerd.” Monde en landschapsarchitect Michael Wood lieten ons een project zien dat volgens die ideeën wordt ontwikkeld. In centraal Khayelitsha ontwikkelt het Resilient Civic Design Collective het ambitieuze Lukhanyo Hub. Onder het apartheidsregime zorgde de overheid er nauwelijks voor dat er fatsoenlijke voorzieningen en kansen werden aangeboden in gebieden als Khayelitsha. De gevolgen van dat beleid zijn nog altijd voelbaar. Het doel van Lukhanyo Hub is om daar verandering in aan te brengen en bij middelbare school Intlanganiso in de schaarse open ruimte een hub to ontwikkelen waar mensen van de mogelijkheden van onderwijs, training, recreatie en werkgelegenheid kunnen genieten. Centraal bij de ontwikkeling van de hub staat het betrekken en samenwerken met mensen uit de gemeenschap, zodat die mensen ook daadwerkelijk iets hebben aan de voorzieningen.

[7/7]: De missies van Monde zijn ambitieus: de ontwikkeling van Khayelitsha, met een geschatte bevolking van 2,4 mensen, van township naar ‘town’, tot het uitroeien van armoede met behulp van beter onderwijs en lokale innovatie. De manier waarop hij die missies hoopt te volbrengen is niet minder ambitieus: “Ik heb het doel om de hoogste bergen op elk continent te beklimmen. Daarna wil ik de ruimte in om een miljard in te zamelen voor onderwijs.”