Een kolonie

[1/7]: In 2009 maakte de Zuid-Afrikaanse fotograaf en filmmaker Sean Metelerkamp (1984) een van de eerste videoclips voor de band Die Antwoord. Het internationale succes van de video maakte het voor Sean mogelijk om in New York te wonen en werken. Maar hij miste al snel de diversiteit en de rauwe energie van zijn thuisland en hij keerde terug naar Zuid-Afrika. Hij begon zich meer te richten op ‘street photography’ en het maken van documentaires. In 2014, precies twintig jaar na het einde van de Apartheid, reisde Sean het land door voor zijn project Twenty Journey. Wij spraken hem in Kaapstad over zijn werk en ervaringen.

Sean [2/7]: Zuid-Afrika is een land met een zeer diverse bevolking en een zwaar beladen verleden. De spanningen tussen verschillende groepen zijn overal te voelen, ook tussen de witte Afrikaners en Engelsen. Sean ervoer dat aan den lijve “In mijn eerste schooljaar in Knysna was ik zes jaar en leefden we nog onder het Apartheidsregime. Ik zat in een klas met enkel witte kinderen. Als Engelsman werd ik ‘rooinek’ genoemd. Je zag dat Afrikaners echt een ‘stam’ zijn. Ze gaan vooral met elkaar om en hebben een erg gewortelde, specifieke identiteit. Engelsen in dit land hebben dat niet echt. Tenminste, ik niet. Ik voel me een toerist in eigen land.”

[3/7]: "Mijn jaren als kind waren erg nomadisch. We verhuisden vaak. Ik sprak niet veel met anderen en leefde vooral in mijn eigen hoofd. Ik ontsnapte vaak naar de wereld van mijn eigen verbeelding of die van MTV. Veel van het werk wat ik op school maakte was erg kleurrijk en niet van deze aarde. Ik droomde ervan het land te verlaten en te reizen naar de plekken die er zo cool uitzagen op tv. Ik begon op straat foto’s te maken. In diezelfde periode ontmoette ik ook de lui van Die Antwoord. Door mijn ’street photography’ kwam ik op plekken die ik voorheen vermeed. Zo raakte ik heel erg geïnteresseerd in het thema identiteit, een grote kwestie in een land als Zuid-Afrika. Die Antwoord was daar ook mee bezig. Dus toen we de video maakten en die internationaal veel aandacht kreeg, had ik de kans om naar het buitenland te reizen. Maar ik realiseerde me vrij snel dat ik dat best saai vond. Zuid-Afrika, daar gebeurt het."

[4/7]: “Als ik in Zuid-Afrika de deur uit loop elke ochtend, denk ik: ‘Oh god, wat gaat er gebeuren?’ Er is zo veel energie, zo veel aan de hand. Daarom liet ik het maken van videoclips achter me en focuste me op mijn ‘street photography’. Maar het is lastig. Het is een complexe discussie in Zuid-Afrika. Ons land is voor 80% zwart, dus staan er veel zwarte mensen op mijn straat foto’s, in allerlei toestanden. Wie ben ik dan om deze foto’s te maken als witte man? Die vraag wordt me gesteld, voornamelijk door witte mensen. Maar ik kan niets anders dan het vanuit mijn perspectief tonen. Ik moet eerlijk zijn naar mezelf en mijn gevoel. Hopelijk kan ik, door een relatie aan te gaan met de ruimte die ik inneem, en die kritisch te benaderen met een eenvoudig middel als een camera, de complexiteit en puzzel van dit prachtig land beter begrijpen.”

[5/7]: Op veel vlakken leeft de erfenis van de Apartheid voort in Zuid-Afrika. De economische, culturele en ruimtelijke kloof tussen plekken als Camps Bay en Khayelitsha en de mensen die daar wonen is enorm. “Zwarte mensen in de geschiedenis zijn vaak monddood gemaakt. Vaak hebben ze weinig kansen: als je in een township woont, is het heel moeilijk om het township te verlaten. Veel witte mensen zeggen: “Het is twintig jaar geleden. Stel je niet zo aan.’ Maar eigenlijk is maar twintig jaar geleden. Heel veel mensen die de Apartheid hebben meegemaakt, leven nog. De littekens zitten er nog generaties lang. Ik vind dat na het einde van het regime in ’94, verplicht had moeten zijn voor witte mensen om de townships te bezoeken en mensen te spreken. Eén keer per week of in het het weekend. Gewoon om de townships en de mensen als mensen te ervaren. Maar de meeste witte mensen, niet allemaal, hebben een verkeerd beeld van de townships en de mensen die daar wonen.”

[6/7]: Sean wil dat zijn werk Zuid-Afrikanen een spiegel voorhoudt. Hij wil hen de confronterende werkelijkheid van het land en de geschiedenis tonen. “Je had bijvoorbeeld zoiets als het dop systeem, waarbij witte boeren kleurlingen ‘betaalden’ met wijn. Dat is een ramp voor hele generaties kleurlingen. Als je nu de wijngebieden bezoekt, kom je veel mensen tegen die compleet trippen. Dat is voor een groot deel een gevolg van alcoholisme. We laten dat zien. Vaak als witte mensen zulke scenes zien en ze weten dat het een wit persoon is die het toont, ervaren ze ‘white guilt’. Dan zeggen ze: ‘Hoe kun je dat doen?’. Ik vind het belangrijk om de realiteit te tonen van wat daar gebeurt. De ‘rainbow nation’ is niet mijn ding. Ik wil geen mooi plaatje laten zien door een toeristische lens. Veel mensen in Zuid-Afrika hebben vooroordelen en weten niet hoe daarmee om te gaan. We moeten dit soort discussies voeren en onze ervaringen delen. Als je het zo in beeld ziet kan het moeilijk zijn om te verwerken. Maar als je problemen hebt met wat je ziet, betekent dat waarschijnlijk dat je ook naar jezelf moet kijken.”

[7/7]: “In 2014 was Mandela ziek en de verkiezingen kwamen eraan. Ik vroeg een Afrikaner fotograaf die ik had leren kennen, Wickus de Wet:‘Wil je met mij het land door reizen? Dit land is gek.’ Hij ging akkoord. Toen ontmoetten we Sipho, een jong Xhosa fotograaf. Daarmee begon het Twenty Journey project en Journeymen, de documentaire die daaruit voort kwam. We wilden onze ontmoetingen tijdens de reis vastleggen. Twintig jaar geleden zou dit project in deze vorm niet mogelijk zijn geweest: een Afrikaner, een Engelsman en een Xhosa die samen het land doorreizen. Nu kan dat. Tijdens de reis dat jaar voelde je dat er iets gaande was in het hele land, een energie onder jonge mensen. Meteen toen we in 2015 terug waren van onze reis gebeurde het, boem: de #RhodesMustFall en #FeesMustFall studenten protesten braken uit.”