Juryrapport 2016

Juryleden 

Volgorde van behandeling
(op het spreekgestoelte in de Eerste Kamer
van links naar rechts, vanuit de Kamer gezien):

Ludo Permentier (zin 1 en 4)

Annemarie Jorritsma (zin 2 en 5)

A.F.Th. van der Heijden (zin 3 en 6) 

GB = Groene Boekje, de Woordenlijst Nederlandse taal, 2015.

VD = Van Dale, het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal, 2015

Zin 1: LUDO PERMENTIER

Titel:                  Glossolalie

Glossolalie: het spreken van vreemde, onbegrijpelijke talen in religieuze extase. Wordt ook genoemd: ‘in tongen spreken’. In de pinksterbeweging is dit nog een gangbare praktijk.

Geen kladderadatsch, maar wat een gebakkelei over het Engels als academische voertaal en de virulente impact daarvan op de landstaal. Hier faalt elke conciliatie middels getoost met krambamboeli. Complicerende factor: de impardonnabele dociliteit van de Taalunie, toch gesubsidieerd om het Nederlands te protegeren, niet te abhorreren.

kladderadatsch: ineenstorting. Woord komt uit het Duits. Eerst dubbele d en daarna enkele d. -tsch aan het einde

gebakkelei: van het werkwoord bakkeleien, ‘kibbelen’. Dubbele k en ei.

virulent: ‘heftig’, ‘aanvalskrachtig’.

conciliatie: ‘vreedzame oplossing van een geschil’. Twee keer c, enkele l.

getoost: toosten is met dubbele o als het betekent ‘een heildronk uitbrengen’.  Als het een ander woord is voor roosteren, is het met oa.

krambamboeli: komt ook uit het Duits, waar het met u geschreven wordt. Bij ons met oe. Er wordt een rode brandewijn mee bedoeld, oorspronkelijk gestookt in de Poolse havenstad Gdansk.

impardonnabele: ‘onvergeeflijke’. Met m en dubbele n.

dociliteit: ‘meegaandheid’.

gesubsidieerd: geen trema maar iee.

protegeren: ‘beschermen’; geen accent, geen i na de g.

abhorreren: ‘verfoeien’; h en dubbele r.

Zin 2:  ANNEMARIE JORRITSMA

Men kan ook de hyperboreeërs op het perfide Albion ervan verdenken dat ze hun anorectische koloniale ambities willen revitaliseren door het idioom van de overzeese buren te infiltreren. Met anglicismen als boobytraps wordt alsnog een talig Angelsaksisch Gemenebest gecreëerd.

hyperboreeërs: altijd meervoud volgens het woordenboek. Met y, enkele r en drie e’s achtereen, waarvan de laatste met een trema. De Oude Grieken gebruikten het woord Huperboreos voor mensen uit het verre noorden, die ze maar vreemd vonden. Bij ons komt het zelden voor, maar bijvoorbeeld Nietsche en James Joyce gebruikten het wel. Het staat niet in het Groene Boekje, wel in Van Dale. Het betekent: ‘zonderlinge mensen’.

het perfide Albion: een scheldnaam voor het ‘verraderlijke’ Groot-Brittannië. Albion betekent ‘hoog land’. Waarschijnlijk werd daar eerst alleen Schotland mee bedoeld. De benaming ‘perfide Albion’ werd onder meer gebruikt door de leiders van de Franse Revolutie, maar ook door de Duitse propaganda in de twee wereldoorlogen en vandaag zelfs door buitenlandse voetbalsupporters.

anorectische: enkele n, enkele r.

koloniale: met k, enkele l, enkele n.

revitaliseren: als één woord, zonder streepje.

overzeese: let op de dubbele e voor de s.

anglicismen: met kleine letter.

boobytraps: in het Engels in twee woorden, bij ons aaneengeschreven. De Nederlandse woorden trucbom en valstrikbom hoor je maar zelden.

Angelsaksisch Gemenebest: twee hoofdletters. Angelsaksisch als één woord met ks.

gecreëerd: alweer drie e’s, maar het trema staat nu op de tweede.

Zin 3. ADRI VAN DER HEIJDEN

De vicedecaan van de bètafaculteit moge zonder restrictie voor verengelsing zijn, schrijver dezes is mordicus tegen. Als de Taalunie het Nederlands aan excavatie blootstelt, dan zal ik deze vijfde colonne attaqueren teneinde onze prachttaal voor dysthymie te behoeden.

vicedecaan: als één woord geschreven, zonder streepje. Decaan met c.

bètafaculteit: ook één woord, met een accent grave op de e. Bèta verwijst naar de zogenaamde ‘exacte wetenschappen’, die staan tegenover de alfawetenschppen of geesteswetenschappen en de gammawetenschappen die zich bezighouden met maatschappij en menselijk gedrag.

verengelsing: één woord, geen hoofdletter.

excavatie: x en c achter elkaar. Betekent: uitholling. Het woord wordt vooral in een medische context gebruikt.

blootstelt: blootstellen schrijven we als één woord, ook als het vervoegd is tot blootstelt of blootgesteld.

vijfde colonne: twee woorden, geen hoofdletters. Leenvertaling van Spaans quinta columna. Sinds de Spaanse Burgeroorlog (1936-39) is dit een aanduiding voor een vijandelijke macht achter de linies: de vier fascistische colonnes die tegen Madrid optrokken, zouden volgens generaal Emilio Molina geholpen worden door een vijfde, de clandestiene aanhangers binnen de stad. Ironisch genoeg werd het begrip vanaf de jaren 1950 altijd op vermeende communistische helpers toegepast.

attaqueren: dubbele t, qu.

teneinde: als één woord geschreven als het betekent ‘om’. Als twee woorden in verbindingen als ‘ten einde komen’ of ‘ten einde raad’.

dysthymie: alweer een medische term. Betekent ‘chronische depressieve stemming’. Er komt twee keer een y in voor en een h achter de t.

Zin 4. LUDO PERMENTIER

De voorstanders bewieroken hypocriet deze internationalisering, onderwijl subcutaan blakend van commercialiteit. Het resultaat is hooguit een hybridisch Dunglish – glossolalie zonder zweem van religieuze extase.

bewieroken: net zoals wierook met enkele r.

hypocriet: met y en c. Komt van het Griekse hupokrites ‘toneelspeler’.

subcutaan: alweer een medische term: ‘onderhuids’. Vooral in ‘subcutane injectie’.

hybridisch: eerst een y, dan een i. Hybride bestaat ook, met dezelfde betekenis. Het gaat altijd over iets wat uit verschillende elementen bestaat.

Dunglish: scheldwoord voor een taal die half Nederlands, half Engels is. Te vergelijken met het Franglais en Denglisch.

religieuze extase: het eerste met ze, het tweede met se.

Zin 5. ANNEMARIE JORRITSMA

Mijn gastheren zullen hierna wel een Groot Dictee in tot lingua franca geüpgraded steenkolenengels bestellen, riskerend dat tegenstanders van fossiele brandstoffen voor de Eerste Kamer komen demonstreren ten faveure van windturbines en fotovoltaïsche cellen.

Groot Dictee: wij beschouwen dit als de eigennaam van dit dictee, vandaar de hoofdletters.

lingua franca: benaming die men gebruikt voor een internationale taal. In de wetenschap is dat tegenwoordig het Engels. Maar het is grappig te weten dat de naam lingua franca oorspronkelijk sloeg op het Frans.

geüpgraded: met een trema op de u en eindigend op -ded. Maar als je het uitspreekt hoor je achteraan ‘-greet’, niet ‘-greedet’. De infinitief is upgraden. We zouden daar ook ‘bevorderen’ voor kunnen gebruiken, en ’bevorderd’ is veel gemakkelijker te spellen.

steenkolenengels: slecht Engels onder invloed van het Nederlands. De term zou bedacht zijn voor de mengtaal waarmee Nederlandse havenarbeiders zich verstaanbaar probeerden te maken tegenover de bemanning van Engelse steenkoolschepen aan het begin van de twintigste eeuw. We schrijven dit met kleine letter en als één woord.

riskerend: met k.

Eerste Kamer: met twee hoofdletters.

ten faveure van: ‘ten voordele van’; drie woorden, geen n achter faveure.

fotovoltaïsche cellen: ‘zonnecellen’. Als één woord geschreven, met f en een i met trema.

Zin 6. ADRI VAN DER HEIJDEN

Onze gevioleerde moerstaal kan nog qaly’s winnen via een didactisch angehauchte opiniepeiler die alle korte ei’s door lange wil remplaceren, daarmee zelf enigmatisch metamorfoserend tot stuttende pijler van een mening. Aldus kan ten langen leste de te steile helling naar een uitgebeende nationale stijl geslecht worden.

gevioleerde: ‘ontheiligde, geschonden’. Denk aan het Franse woord viol voor ‘verkrachting’.

qaly’s: spreek uit: ‘kwollies’. Alweer een medische term. Qaly is een letterwoord voor qualified-adjusted life year. Dat betekent: een levensjaar dat een patiënt kan winnen door medische behandeling, rekening houdend met de levenskwaliteit die in dat jaar verwacht kan worden en met de behandelingskosten. Dit is een van de weinige woorden waar je de combinatie qa aantreft zonder u. Het is zonder hoofdletters en met apostrof+s voor het meervoud.

didactisch angehaucht: ‘tenderend naar didactiek’. Je zou kunnen zeggen: schoolmeesterachtig. Angehaucht zoals in het Duits.

opiniepeiler – pijler en steile – stijl: het spellingverschil geeft hier het betekenisverschil aan. Dat is ook wel duidelijk door de dicteetekst.

remplaceren: ‘vervangen’. Met e als tweede letter, hoewel je zegt ‘ramplaseeren’.

enigmatisch: ‘raadselachtig’. Geen accent om de eerste letter.

ten langen leste: ‘uiteindelijk’. Met slot-n achter de eerste twee woorden, niet achter het derde.