AfleveringenLiteratuurlijst
Na elke aflevering van De Oorlog op tv zal een nieuw deel van die site de lucht ingaan met een literatuurlijst die bij de vertoonde aflevering hoort (zie hier die van aflevering 1). Onderstaande litertuurlijst is algemeen.
Over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (en evenzeer over de bezetting van Nederland en Nederlands-Indië) zijn boekenkasten vol geschreven. Dit overzicht biedt een keuze van titels voor wie zich verder in deze geschiedenis wil verdiepen, in het bijzonder gericht op lezers zonder veel voorkennis.
Militair
De militaire geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog heeft altijd geïnspireerd tot een niet aflatende stroom van studies, zoals John Ellis, Brute Force: 'Allied Strategy and Tactics in the Second World War' (1990). Het zijn vooral Britse historici geweest die zich hebben gewaagd aan een ‘total history’ van de Tweede Wereldoorlog, waarin oorlogvoering beschreven wordt in voordurende samenhang met de andere facetten van het maatschappelijk leven.
Een goed voorbeeld is: John Keegan, 'The Second World War' (London, 1989). Een indrukwekkend overzichtswerk leverde de Britse historicus Richard Overy, 'Why the allies won' (London, 1995). Een algemeen overzicht van de moderne Europese geschiedenis biedt Mark Mazower: 'Duister continent' (Amsterdam, 2001). Mazower is ook de auteur van een studie over de Nazibezetting in Europa: Mark Mazower, 'Hitler’s Empire. Nazi Rule in Occupied Europe' (London, 2008).
Rolf-Dieter Müller en een equipe van Duitse krijgshistorici hebben een zeer gedegen 10-delige serie bezorgd die inmiddels ook in het Engels is vertaald: 'Germany and the Second World War' (Oxford).
Tussen de talloze algemene geschiedenissen van de Tweede Wereldoorlog zij gewezen op: G. Weinberg ' A World at Arms: A Global History of World War II' (Cambridge, 2005) en R.A.C. Parker, 'Struggle for Survival. The History of the Second World War' (Oxford, 1989). . Wie geïnteressseerd is in een overzichtswerk van de fascistische bewegingen in Europa kan goed terecht bij Michael Mann, 'Fascists' (New York, 2004).
Hitler en het Derde Rijk
Tot de beste biografieën over Hitler behoren: Alan Bullock, 'Hitler: leven en ondergang van een tiran' (Utrecht, 1958); Joachim Fest, 'Hitler' (Baarn, 1975) en vooral de meest recente: Ian Kershaw, 'Hitler. dl 1 1899-1936: Hoogmoed en dl 2 1936-1945: Vergelding' (Utrecht, 1999, 2000). Eén van de beste overzichtswerken over het Derde Rijk is: Michael Burleigh, 'Het Derde Rijk. Een nieuwe geschiedenis' (Amsterdam, 2008) en dat geldt ook voor de driedelige studie Richard Evans, 'Het Derde Rijk' (Amsterdam, 2004).
Goebbels
Een belangrijke bron voor de geschiedenis niet alleen van het Derde Rijk maar ook van de Tweede Wereldoorlog blijven de dagboeken van de propagandaminister Joseph Goebbels die in het Duits integraal gepubliceerd zijn. Elke Fröhlich (Hrsg.), 'Die Tagebücher von Joseph Goebels: sämtliche Fragmente' (München, 1987-2008).
Nederland
Voor Nederland in de Tweede Wereldoorlog is het al tijdens de oorlog voorbereide en direct in mei 1945 opgerichte Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) een onmisbare en zeer rijke bron van informatie. De eerste directeur van dat instituut (1945-1979) L. de Jong schreef hét grote veeldelige overzichtswerk 'Het Koninkrijk der Nederlanden tijdens de Tweede Werldoorlog' (13 delen) (Den Haag, 1969-1988).
Het relaas van De Jong was impliciet en expliciet verbonden met de morele en politieke waardering van de gebeurtenissen in termen van goed en fout. Dit beeld heeft nog altijd een sterke zeggingskracht en alle latere auteurs blijven in hoge mate schatplichtig aan zijn ongelooflijk brede onderzoek.
In de wetenschap is inmiddels een veel afstandelijker, minder politiek en moreel oordelende, maar juist op analyse en verklaring gerichte benadering dominant geworden. In een drietal bundels met artikelen van J.C.H. Blom, de latere directeur van het NIOD, is zo’n poging terug te vinden tot geschiedschrijving vanuit een ander perspectief 'Crisis, Bezetting en Herstel, Burgerlijk en Beheerst en In de ban van goed en fout: geschiedschrijving over de bezettingstijd in Nederland' (Amsterdam, 2007).
Een samenhangend verhaal vanuit een duidelijk andere invalshoek dan De Jong schreef Chris van der Heijden, met: 'Grijs Verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog (Amsterdam, 2001). Bart van der Boom richt zich in een verhelderende studie van vele honderden dagboeken op een reconstructie van de stemming in bezet Nederland: Bart van der Boom, ‘"We leven nog."De stemming in bezet Nederland' (Amsterdam, 2003).
*met dank aan Dick van Galen Last (NIOD)
