7 - Oorlog in Indië

Aflevering 7 - Oorlog in Indië

Bekijk aflevering 7: 'Oorlog in Indië'

Bron: NPS

Media:

  • Aflevering 7 - Oorlog in Indië Button Play
    Aflevering 7 - Oorlog in Indië
    Aflevering 7 - Oorlog in Indië
    Bekijk aflevering 7: 'Oorlog in Indië'
    Bron: NPS
    Japanse bezetting Indonesië Button Play
    Japanse bezetting Indonesië
    Japanse bezetting Indonesië
    De Japanse bezetting bracht nieuwe dingen voor de Indonesiërs: buigen voor Japanners, een verbod om radio's te hebben, journaals voor Indonesiërs en straatgymnastiek.
    Bron: De Oorlog, deel 7 (3 min. 26 sec.)
    Slag in de Javazee Button Play
    Slag in de Javazee
    Slag in de Javazee
    Eind februari 1942 verslaat Japan Nederland en bondgenoten bij de Slag in de Javazee. De gesneuvelde Nederlanders liggen begraven op een ereveld in Surabaya. T. Boenadir overleefde de strijd.
    Bron: De Oorlog, deel 7 (2 min. 59 sec.)
  • Duitser filmt opkomend Japan Button Play
    Duitser filmt opkomend Japan
    Duitser filmt opkomend Japan
    De Duitser Colin Ross filmt vol bewondering het opkomende Japan, een Duitse bondgenoot. De hakenkruisvlag op zijn uit Duitsland meegenomen Mercedes wekt enthousiasme. Ook Japan heeft meer Lebensraum nodig.
    Bron: De Oorlog, deel 7 (1 min. 11 sec.)
    Nederlanders in Jappenkampen Button Play
    Nederlanders in Jappenkampen
    Nederlanders in Jappenkampen
    Na de capitulatie van Nederlands-Indië werden Nederlandse krijgsgevangenen en burgers opgesloten in kampen en woonwijken, zoals in Tjideng. Dagboek Margaretha Ferguson.
    Bron: De Oorlog, deel 7 (2 min. 56 sec.)
    Japan voor Indonesisch nationalisme Button Play
    Japan voor Indonesisch nationalisme
    Japan voor Indonesisch nationalisme
    Op 8 september 1944 krijgen de Indonesische nationalisten toestemming van de Japanners om op een later tijdstip onafhankelijk te worden. Geweld is daarbij geoorloofd, meent nationalist Hatta. Schoolkinderen krijgen militaire training.
    Bron: De Oorlog, deel 7 (2 min. 52 sec.)
  • Amerikaanse film: The Battle of Midway Button Play
    Amerikaanse film: The Battle of Midway
    Amerikaanse film: The Battle of Midway
    In juni 1942 probeerde een Japanse legermacht tevergeefs de Amerikanen bij het eiland Midway in de Stille Oceaan te verslaan. Amerikaanse legerfilm in kleur met stemmen Hollywoodsterren en regie van John Ford.
    Bron: United States Navy, 1942; Public Domain, 18 min.
    Soekarno rekruteert voor Birmaspoorlijn Button Play
    Soekarno rekruteert voor Birmaspoorlijn
    Soekarno rekruteert voor Birmaspoorlijn
    Japan heeft 'werksoldaten' nodig om wegen en spoorlijnen te bouwen en Soekarno helpt hen deze te rekruteren. Deze 'romoesja's' werken o.a. met krijgsgevangenen aan de Birmaspoorlijn.
    Bron: De Oorlog, deel 7 (1 min. 42 sec.)
    Amerikanen verslaan Japan Button Play
    Amerikanen verslaan Japan
    Amerikanen verslaan Japan
    Amerika dwingt Japan in augustus 1945 tot overgave na een moeizame strijd in de Stille Oceaan, bombardementen van steden en atoombommen op Hiroshima en Nagasaki.
    Bron: De Oorlog, deel 7 (3 min. 21 sec.)

7. Oorlog in Indië

Veel onbekend beeld in Indisch deel van serie De Oorlog

De Japanse bezetting van Nederlands-Indië bracht, tussen 1942 en 1945, onnoemelijk veel leed met zich mee, voor de Nederlanders daar, maar ook voor de Indo-Europeanen en de Indonesische bevolking.

Maar daarnaast leidde die bezetting ook tot een versnelling in de politieke situatie: de rol van Nederland als koloniale mogendheid was onverwacht snel uitgespeeld.

Aan die ontwikkelingen besteedt de NPS-serie De Oorlog veel aandacht in deel 7, Oorlog in Indië. Wat in deze aflevering vooral opvalt is dat er veel filmbeelden in zijn opgenomen die tot dusver nooit eerder op de Nederlandse televisie zijn vertoond.

Opvallend is bijvoorbeeld Pearl Harbor.

Voor deze aflevering is presentator Rob Trip met een filmploeg onder leiding van regisseur Gerda Jansen Hendriks heel Java doorgereisd. Hij vertelt het verhaal op de locaties waar de strijd zich destijds afspeelde.

Dat begint al op 10 mei 1940: dan is er in Azië weliswaar nog geen oorlog uitgebroken, maar Nederlands-Indië verliest op slag steun uit de Verenigde Staten maar begint toch maar zelf een wapenindustrie op te bouwen.

De Japanse dreiging neemt snel toe. Japan wil zijn macht vergroten en heeft daarvoor olie, rubber en andere grondstoffen nodig, die in Nederlands-Indië ruim voorhanden zijn. De Nederlands-Indische regering weigert Japan een voorrangspositie te geven bij de levering van olie en daarmee wordt Nederlands-Indië een belangrijk doelwit.

Na de verrassingsaanval op Pearl Harbor verslaat de Japanse vloot de geallieerde schepen in de verrassend weinig tegenstand.

Een echtgenote van een Nederlandse ambtenaar walgt daarvan, ze vindt dat Java op een presenteerblaadje aan de Japanners wordt aangeboden en vertrouwt aan haar dagboek toe dat ze niet wist hoe ze die boodschap aan haar bedienden moest brengen.

Het Nederlands prestige is daarmee enorm geslonken. Vervolgens worden Nederlanders massaal in Jappenkampen geïnterneerd, de soldaten in krijgsgevangenkampen, en de burgers in speciale mannen- en vrouwenkampen. De toestand wordt daar steeds slechter, zeker door gebrek aan voedsel en medische verzorging. Ongeveer een op zes overleeft die kampen niet.

Ook de Indonesische bevolking heeft veel te lijden: dwangarbeid en hongersnood richten een slachting aan onder de miljoenen Indonesiërs.

Rob Trip spreekt met een Indonesische burger die allesbehalve gelukkig was met het Japanse optreden destijds – die periode wakkerde het verlangen naar onafhankelijkheid bij de Indonesiërs sterk aan. van de Japanners steeds meer toezeggingen los die de onafhankelijkheid dichterbij brengen.

Hij is daar door Nederland altijd ernstig op aangevallen, maar tegenwoordig breekt toch steeds meer het besef door dat de oude koloniale verhoudingen toch niet meer te handhaven waren.

Dat blijkt wel na de capitulatie van de Japanners, op 15 augustus 1945. De nationalisten hebben dan een republiek Indonesia uitgeroepen, maar die heeft nog geen enkele status. Op straat heerst wanorde, omdat groepen revolutionaire jongeren wraak willen nemen op blanken en op Japanners. De oorlog eindigt in Indië niet in vreugde, maar in volstrekte chaos.

Zondag 6 december, NPS, De Oorlog deel 7, Oorlog in Indië, Nederland 2, 20.15 uur
Herhaling: zaterdag 12 december, Nederland 2, 13.40u