6 - Oorlog voor iedereen

Aflevering 6 - Oorlog voor iedereen

Bekijk aflevering 6: 'Oorlog voor iedereen'

Bron: NPS

Media:

  • Aflevering 6 - Oorlog voor iedereen Button Play
    Aflevering 6 - Oorlog voor iedereen
    Aflevering 6 - Oorlog voor iedereen
    Bekijk aflevering 6: 'Oorlog voor iedereen'
    Bron: NPS
    Bevrijding Maastricht Button Play
    Bevrijding Maastricht
    Bevrijding Maastricht
    Bij de bevrijding van Maastricht worden de bevrijders, Amerikaanse soldaten, luid toegejuicht en de 'landverraders', NSB'ers en 'moffenmeiden', meteen flink aangepakt. Zo zal het ook later in andere steden gaan. Verslag Robert Kiek.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min 32 sec.)
    Market Garden mislukt bij Arnhem Button Play
    Market Garden mislukt bij Arnhem
    Market Garden mislukt bij Arnhem
    De geallieerde aanval op Zuid-Nederland verloopt eerst goed, maar loopt vast bij Arnhem. Daar liggen onverwacht Duitse troepen uit Frankrijk uit te rusten. Slechts weinig parachutisten bereiken strategische belangrijke brug bij Arnhem.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (3 min 24 sec.)
  • 'Bevrijding' Den Haag Button Play
    'Bevrijding' Den Haag
    'Bevrijding' Den Haag
    Op 5 september 1944, op Dolle Dinsdag, stond een groep mensen (die zijn gefotografeerd) in Den Haag de bevrijders op te wachten. Dat zou nog maanden duren, de oorlog begon nog maar net in Nederland.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (52 sec.)
    Honger in West-Nederland Button Play
    Honger in West-Nederland
    Honger in West-Nederland
    Winter 1944-45 krijgen de bewoners van West-Nederland door de Spoorwegstaking en het front dat midden door het land loopt te maken met gebrek aan voedsel en brandstof. Er zijn iets van 16.000 slachtoffers.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (5 min. 33 sec.)
    Vlucht der NSB'ers: Oostwaarts Button Play
    Vlucht der NSB'ers: Oostwaarts
    Vlucht der NSB'ers: Oostwaarts
    NSB'ers vluchten op Dolle Dinsdag met de trein naar het Oosten. Eén trein wordt bij Diemen beschoten door de geallieerden. Veel NSB'ers vluchten via kamp Westerbork. Daar zitten nog een kleine 1.000 Joden. Dagboek Hans Bial.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min 19 sec.)
  • D-Day en geallieerde opmars Button Play
    D-Day en geallieerde opmars
    D-Day en geallieerde opmars
    Het geallieerde leger onder de Amerikaan Eisenhouwer landt op 6 juni 1944 in het Franse Normandië. De Duitsers weten de geallieerden nog 7 weken in Normandië vast te zetten, maar daarna gaat het snel via Parijs naar België.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min. 6 sec.)
    Spoorwegstaking van 1944 Button Play
    Spoorwegstaking van 1944
    Spoorwegstaking van 1944
    De Spoorwegstaking werd in de nacht voor Opereratie Market Garden uitgeroepen vanuit Londen. De bedoeling was dat de staking de geallieerde aanval zou ondersteunen. Na de mislukking daarvan werd de staking voortgezet.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min 22 sec.)
    Gerbrandy over bevrijding Button Play
    Gerbrandy over bevrijding
    Gerbrandy over bevrijding
    'Het uur der bevrijding heeft geslagen' sprak minister-president Gerbrandy op Radio Oranje op 4 september 1944. Dat was wat optimistisch, de geallieerden waren de grens nog niet over, zoals hij beweerde.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min 44 sec.)

6. Oorlog voor iedereen

In slotfase oorlog overheerst de grimmigheid

In het najaar van 1944 veranderde de oorlogssituatie in Nederland scherp van karakter: de oorlog kwam heel dichtbij, Nederland werd een frontstaat en opeens werd alles veel grimmiger, dreigender, gevaarlijker.
Voor het zuiden van Nederland leidde dat tot de bevrijding maar de rest van het land ging een geallieerde invasie van 6 juni 1944 in Normandië. Hoewel de opmars aanvankelijk niet erg opschiet, gaat het vanaf eind augustus opeens heel hard.

In begin september worden de Belgische steden bevrijd en op 4 september 1944 zendt Radio Oranje het bericht uit dat de bevrijders de Nederlandse grens zijn overgestoken. Dat klopt niet, maar de gevolgen zijn aanzienlijk: hier en daar staan al Nederlanders met een vlag in de hand op de Canadezen te wachten.

En tegelijkertijd vluchten tienduizenden NSB’ers weg, naar oostelijke streken en soms naar Duitsland. Dat verschijnsel wordt Dolle Dinsdag genoemd. Er is zelfs een grote groep NSB’ers die zijn toevlucht zoekt in kamp Westerbork, waar dan nog honderden Joden op hun deportatie wachten.

De bevrijding blijft uit maar er komt nieuwe hoop als de geallieerden een enorm offensief ontketenen, gericht op de bruggen bij Arnhem en Nijmegen: Market Garden Als ze daar kunnen doorstoten, ligt de weg naar Berlijn open. Maar dat mislukt en dan keren opeens de kansen. De Duitse troepen herstellen zich en verdedigen Nederland met grote felheid.

In deze aflevering laat Rob Trip zien wat dat voor gevolgen heeft. Vooral de strijd in Limburg kost veel bloed, van soldaten en burgers. Hij is in Zeeuws-Vlaanderen waar de bevolking lange dagen in schuilkelders moet blijven omdat de beschietingen maar niet ophouden. Het duurt vele weken voor de geallieerden de oevers van de Schelde in handen hebben en daarvandaan Noord Brabant kunnen veroveren.

In de rest van het land wordt de situatie dan veel grimmiger. Het verzet voert aanslagen uit die met ongekende hardheid worden beantwoord. Het dorp Putten is daarvan het grootste slachtoffer: een groot deel van de mannelijke bevolking wordt weggevoerd, veel huizen in brand gestoken. Het merendeel van de Puttense mannen komt niet terug: ze arriveren op het verkeerde moment in de verkeerde werkkampen waar hun een onmenselijke behandeling wacht die honderden het leven kost.

De de lange hongerwinter, die in totaal wel 16.000 slachtoffers eist.

Tot frustratie van de bevolking in het westen ligt het krijgsbedrijf lang stil. De meeste geallieerden troepen komen in Nijmegen op krachten voor het slotoffensief, dat gericht is op Berlijn: de bevrijding van Nederland speelt in de plannen van de geallieerden geen rol van betekenis. Pas in april begint de bevrijding van het oosten en het noorden, waarbij vooral om Groningen nog fel gevochten is.

De eerste dagen van mei krijgt de bevolking van de steden in West-Nederland capituleren pas de Duitsers, op 6 mei zet generaal Blaskowitz zijn handtekening en op 7 mei worden de Canadezen in de grote steden verwacht.

Daar doen zich dan rond de ontwapening van Duitsers allerlei incidenten voor. In Amsterdam schieten Duitsers vanuit een sociëteit op de Dam op de menigte die de bevrijding wil gaan vieren: er vallen twintig doden, de bevrijding krijgt voor tal van gezinnen een zwarte schaduw.

Zondag 29 november, NPS, De Oorlog, Oorlog voor iedereen, Nederland 2, 20.15 uur
Herhaling: zaterdag 5 december, Nederland 2, 13.40u