Otto van Lidth de Jeude (dagboek)

Categorie: Politici
  • 'Down' van de Spoorwegstaking Button Play
    Persoonsgegevens
    Naam Otto van Lidth de Jeude (dagboek)
    Functie Minister van Oorlog in het kabinet-Gerbrandy
    Geboortedatum 1881
    Sterfdatum 1952
    Nationaliteit Nederlandse
    Categorie Politici
    Video
    'Down' van de Spoorwegstaking
    Na het mislukken van Market Garden bij Arnhem raakt minister van Oorlog Van Lidt de Jeude zeer 'down' van de gevolgen van de door hem en minister-president Gerbrandy uitgeroepen Spoorwegstaking, schrijft hij in zijn dagboek.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min. 16 sec.)
  • Spoorwegstaking van 1944 Button Play
    Persoonsgegevens
    Naam Otto van Lidth de Jeude (dagboek)
    Functie Minister van Oorlog in het kabinet-Gerbrandy
    Geboortedatum 1881
    Sterfdatum 1952
    Nationaliteit Nederlandse
    Categorie Politici
    Video
    Spoorwegstaking van 1944
    De Spoorwegstaking werd in de nacht voor Opereratie Market Garden uitgeroepen vanuit Londen. De bedoeling was dat de staking de geallieerde aanval zou ondersteunen. Na de mislukking daarvan werd de staking voortgezet.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min 22 sec.)
  • Market Garden mislukt bij Arnhem Button Play
    Persoonsgegevens
    Naam Otto van Lidth de Jeude (dagboek)
    Functie Minister van Oorlog in het kabinet-Gerbrandy
    Geboortedatum 1881
    Sterfdatum 1952
    Nationaliteit Nederlandse
    Categorie Politici
    Video
    Market Garden mislukt bij Arnhem
    De geallieerde aanval op Zuid-Nederland verloopt eerst goed, maar loopt vast bij Arnhem. Daar liggen onverwacht Duitse troepen uit Frankrijk uit te rusten. Slechts weinig parachutisten bereiken strategische belangrijke brug bij Arnhem.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (3 min 24 sec.)
De gang van zaken in Londen tijdens de geallieerde opmars valt op de voet te volgen aan de hand van het dagboek dat de minister van Oorlog in het kabinet-Gerbrandy, Otto Cornelis Adriaan van Lidth de Jeude, in Londen bijhield.
Al in augustus 1944 had hij een seintje gekregen dat hij en zijn collega’s er rekening mee moesten houden dat ze binnen een maand naar het vaderland zouden kunnen vertrekken. Op donderdag 14 september schreef hij over de naderende luchtlandingen bij Arnhem en Nijmegen.

Op zaterdag, zo blijkt uit zijn geschriften, waren de ministers vooral bang dat koningin Wilhelmina op eigen houtje de overtocht naar Nederland zou gaan maken, zonder ministers: ze stond volgens Van Lidt de Jeude al ‘gepakt en gezakt.’

Op zondag was het dan zover: Market Garden. De luchtlandingen begonnen, de strijd rond de strategische bruggen ontbrandde. Van Lidth de Jeude noteerde:

‘Herhaalde telefoongesprekken met Gerbrandy, terwijl ’s middags Fock van de Binnenlandse Inlichtingendienst mij komt bezoeken om mij te raadplegen of thans een algemene spoorwegstaking moet worden gelast. Het is naar mijne mening nu of nooit.’

Uit het relaas van Van Lidth de Jeude blijkt dat er van enig overleg met de andere kabinetsleden over deze gewichtige beslissing geen sprake was. Hij dicteerde een bericht aan Fock, dat bestemd was voor publicatie en dat dan ook spoedig op de radio te horen zou zijn. Met als kernzin:

‘Naar aanleiding van een uit Nederland ontvangen vraag en na overleg met het opperbevel, mede in verband met de operaties die heden in Nederland zijn aangevangen, acht de regering thans het ogenblik aangebroken de instructie te geven tot een algemene staking van het spoorwegpersoneel, teneinde het vijandelijk vervoer en troepenconcentraties zoveel mogelijk te beletten.’

Maar Market Garden loopt slecht af en de vraag is bij de regering in Londen is wat er met de Spoorwegstaking moet gebeuren, doorgaan of stoppen?

‘Het kan niet ellendiger. Wat moet er geschieden met de spoorwegstaking? Hoe wordt die weder opgeven zonder grote schade voor betrokkenen?

De moffen stoppen de voedselvoorziening in de grote steden, indien het spoorwegverkeer niet hersteld wordt. Nog nimmer was ik zo ‘down’ als in deze moeilijke dagen.’

Van Lidth de Jeude voelde zich in Londen verantwoordelijk, en dus ellendig. Hij was heel gelukkig toen uit de tekst van een radiorede van premier Gerbrandy van 6 oktober 1944 bleek dat de hele regering achter hem stond en dat er aan de spoorwegstaking niet werd getornd. Gerbrandy zei onder meer…

‘dat met het opheffen van de spoorwegstaking ’s lands belang in genen dele gediend zou zijn. Het parool is dus: ondanks alle moeilijkheden volhouden over de gehele linie, tot de vijand met Gods hulp uit ons land is geworpen!’


Bron:
*'Londense dagboeken van jhr. ir. O.C.A. van Lidth de Jeude 1940-1945' (Den Haag, 2001)

 

Links