Spoorwegstaking van 1944

De Spoorwegstaking werd in de nacht voor Opereratie Market Garden uitgeroepen vanuit Londen. De bedoeling was dat de staking de geallieerde aanval zou ondersteunen. Na de mislukking daarvan werd de staking voortgezet.

Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min 22 sec.)

Media:

  • Spoorwegstaking van 1944 Button Play
    Spoorwegstaking van 1944
    Spoorwegstaking van 1944
    De Spoorwegstaking werd in de nacht voor Opereratie Market Garden uitgeroepen vanuit Londen. De bedoeling was dat de staking de geallieerde aanval zou ondersteunen. Na de mislukking daarvan werd de staking voortgezet.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min 22 sec.)
    'Down' van de Spoorwegstaking Button Play
    'Down' van de Spoorwegstaking
    'Down' van de Spoorwegstaking
    Na het mislukken van Market Garden bij Arnhem raakt minister van Oorlog Van Lidt de Jeude zeer 'down' van de gevolgen van de door hem en minister-president Gerbrandy uitgeroepen Spoorwegstaking, schrijft hij in zijn dagboek.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min. 16 sec.)
    Gerbrandy over staking en hongersnood Button Play
    Gerbrandy over staking en hongersnood
    Gerbrandy over staking en hongersnood
    Minister-president Gerbrandy spreektvoor Radio Oranje vanuit Londen over de succesvolle Spoorwegstaking en de dreigende hongersnood die kan ontstaan vanwege de gebrekkige aanvoer van voedsel.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (33 sec.)

Spoorwegstaking

Op 17 september 1944 riep de Nederlandse regering in Londense ballingschap op verzoek van de geallieerde legertop op tot een Spoorwegstaking.
Het was de bedoeling dat deze staking het het Duitse leger moeilijker zou maken om troepen en materieel te verplaatsen naar Arnhem, Nijmegen en Eindhoven, waar de geallieerde op die dag begonnen met hun offensief Operatie Market Garden.

Na een oproep van Radio Oranje op 17 september 1944 (met codebericht: 'De kinderen van Versteeg moeten onder de wol'), legden 30.000 personeelsleden van de NS het werk neer.

Het gevolg van deze succesvolle stakingsoproep was dat bijna alle Nederlandse personeelsleden van de Spoorwegen niet naar hun werk gingen en daarmee het treinverkeer lam legden.

De verwachting van de stakers was dat de staking snel afgelopen zou zijn, aangezien Nederland op het punt stond bevrijd te worden. Maar de Duitsers wonnen de Slag om Arnhem en de staking duurde tot aan de bevrijding.

Dat had grote gevolgen voor het leven in bezet gebied, ook door de manier waarop de bezettingsautoriteiten erop reageerden. De Duitsers gingen op zoek naar andere manieren om het vervoer weer op gang te brengen.

Daar slaagden de Duitsers vrij snel in, het effect van de staking op de Duitse troepen was al na een dag of tien uitgewerkt.

De Duitsers hadden gewaarschuwd dat een staking de voedselvoorziening in gevaar zou brengen. Ze maakten dat dreigement waar: terwijl Duitse militairen met ingereden treinen eigen transporten verzorgden, leed vooral het westen van Nederland onder de hongerwinter.

Voor de Nederlandse bevolking betekende de Spoorwegstaking dat er gebrek ontstond aan voedsel en brandstof, en dat reizen een stuk lastiger werd.

Onder de zeven miljoen Nederlanders die nog niet bevrijd waren, werd de stemming ten opzichte van de bezetter uitgesproken grimmig.


Bron:
*NS herdenkingsboek, 'De kinderen van Versteeg. Een bundel verhalen over de spoorwegen en spoormensen van Nederland voor, tijdens en na de spoorwegstaking 1944-'45' (De Koppeling, 1970)

Meer over dit onderwerp