6 - Oorlog voor iedereen

Spoorwegstaking van 1944

De Spoorwegstaking werd in de nacht voor Opereratie Market Garden uitgeroepen vanuit Londen. De bedoeling was dat de staking de geallieerde aanval zou ondersteunen. Na de mislukking daarvan werd de staking voortgezet.

Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min 22 sec.)

Media:

  • Spoorwegstaking van 1944 Button Play
    Spoorwegstaking van 1944
    Spoorwegstaking van 1944
    De Spoorwegstaking werd in de nacht voor Opereratie Market Garden uitgeroepen vanuit Londen. De bedoeling was dat de staking de geallieerde aanval zou ondersteunen. Na de mislukking daarvan werd de staking voortgezet.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min 22 sec.)
    Honger in West-Nederland Button Play
    Honger in West-Nederland
    Honger in West-Nederland
    Winter 1944-45 krijgen de bewoners van West-Nederland door de Spoorwegstaking en het front dat midden door het land loopt te maken met gebrek aan voedsel en brandstof. Er zijn iets van 16.000 slachtoffers.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (5 min. 33 sec.)

De staking

Op Radio Oranje was de oproep aan de spoorwegmensen gedaan in de afgesproken codeboodschap: ‘De kinderen van Versteeg moeten onder de wol.’
Het werkte wonderbaarlijk goed: alle 30.000 medewerkers van NS legden het werk neer, de meesten troffen voorbereidingen om onder te duiken.

Ze gingen ervan uit dat dat maar voor heel korte tijd zou zijn: de geallieerden waren al in het land, en ze hadden al een massale aanval op Arnhem en omgeving ingezet, dus de oorlog was nog maar een kwestie van hooguit een paar dagen – dat was de algemene overtuiging.

Het stakingsbesluit kwam voor de spoorwegmensen als een verrassing. De heer Nijmeijer uit Zaandam:

‘Ik was brugwachter op de Hembrug. Ik had vroeg dienst en van Radio Oranje niets gehoord. Ik ging naar de brug, maar het viel mij wel op dat ik nog geen trein had gezien. De man die ik moest aflossen was al weg. Er was nog iemand in Amsterdam en die vertelde van de staking.

Ik zei: dan maak ik rechtsomkeert. Ik heb nog eerst een paar posten gebeld maar kreeg alleen gehoor in Amsterdam. Overal in het land werd het bericht verspreid: de spoorwegen staken.’

Vooral voor de machinisten was het stakingsparool een enorme opluchting. Zij hadden een heel moeilijke periode achter de rug, waarin voortdurend treinen vanuit de lucht werden aangevallen [interne link maken naar NSB-trein]. Machinist Van Gurp uit Boxtel verwoordde dat zo:

‘Weg waren de gevoelens van angst voor bombardementen en treinbeschietingen. Niet langer machines omwisselen van weermachts- of Rode Kruistreinen, waarin je de gewonden kon zien liggen, dikwijls kermend van pijn. Geen treinen meer ophalen in Duitsland, of doorbrengen naar Roosendaal’.

De bezetter werd wel degelijk getroffen door de Spoorwegstaking, maar reageerde snel en haalde mensen en materieel uit Duitsland om het vervoer van troepen en wapens te kunnen laten doorgaan.

Binnen een dag of tien was er weer volop troepenvervoer over het Nederlandse spoorwegnet. Bovendien werden er nogal wat stakende spoorwegmensen opgepakt.


Bron:
*‘"De kinderen van Versteeg", een bundel verhalen over de spoorwegen en spoormensen van Nederland voor, tijdens en na de spoorwegstaking 1944-'45' (Utrecht, 1970)

Meer over dit onderwerp