Gerbrandy over staking en hongersnood

Minister-president Gerbrandy spreektvoor Radio Oranje vanuit Londen over de succesvolle Spoorwegstaking en de dreigende hongersnood die kan ontstaan vanwege de gebrekkige aanvoer van voedsel.

Bron: De Oorlog, deel 6 (33 sec.)

Media:

  • Gerbrandy over staking en hongersnood Button Play
    Gerbrandy over staking en hongersnood
    Gerbrandy over staking en hongersnood
    Minister-president Gerbrandy spreektvoor Radio Oranje vanuit Londen over de succesvolle Spoorwegstaking en de dreigende hongersnood die kan ontstaan vanwege de gebrekkige aanvoer van voedsel.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (33 sec.)
    'Down' van de Spoorwegstaking Button Play
    'Down' van de Spoorwegstaking
    'Down' van de Spoorwegstaking
    Na het mislukken van Market Garden bij Arnhem raakt minister van Oorlog Van Lidt de Jeude zeer 'down' van de gevolgen van de door hem en minister-president Gerbrandy uitgeroepen Spoorwegstaking, schrijft hij in zijn dagboek.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min. 16 sec.)
    Transportcrisis en gaarkeukens Button Play
    Transportcrisis en gaarkeukens
    Transportcrisis en gaarkeukens
    Omdat de treinen niet meer rijden en vrachtschepen nauwelijks meer varen bereikt de oogst van 1944 de steden in het westen niet. De hongerende bevolking raakt aangewezen op gaarkeukens. Dagboek Rita van Gestel.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min. 16 sec.)
  • Groeiend verzet vanaf 1943 Button Play
    Groeiend verzet vanaf 1943
    Groeiend verzet vanaf 1943
    Het verzet groeit van enigen honderden in '40 naar tienduizenden in '44: helpen onderduikers, overvallen op distributiekantoren, illegale kranten, Steunfonds (illegale bank) van Walraven van Hall en ook aanslagen op Duitse militairen.
    Bron: De Oorlog, deel 6 (1 min 43 sec.)

Alternatief vervoer

Het Duitse militair apparaat ging na het begin van de Spoorwegstaking (17 september 1944) snel aan de slag en probeerde het vervoer ook via de binnenscheepvaart te laten verlopen. Alle mogelijke schepen werden gevorderd.
Nederlandse schippers voelden daar weinig voor en probeerden onder te duiken en hun schepen op stille plaatsen af te meren. De Duitsers spraken al van een ‘staking van de binnenvaart’.

Ze gingen links en rechts allerlei vervoermiddelen vorderen, karren, paard-en-wagens, en fietsen. Daarop volgde een belangrijk besluit van Rijkscommisaris Arthur Seyss-Inquart, als tegenmaatregel tegen de Spoorwegstaking: het transport van voedsel en brandstof naar het westen mocht niet per schip plaatsvinden zolang de staking voortduurde.

Dat beloofde niet veel goeds, daardoor kon de toestand in de steden in het westen nog aanzienlijk verslechteren. In een Lage- und Stimmungsbericht (rapportage over de stemming onder de bevolking) van de Duitse Wehrmacht stond het zo:

‘Zowel de spoorwegstaking als het ontbreken van andere transportmiddelen, tengevolge van de inbeslagneming van vrachtwagens, paarden en wagens, maken de aanvoer van voldoende levensmiddelen en vooral steenkool onmogelijk. De bevolking van de steden ziet daarom vol bange zorgen de winter tegemoet.’