AfleveringenLiteratuurlijst 7
Over het ontstaan van de Tweede Wereldoorlog in Azië blijft toonaangevend: Akira Iriye, 'De oorzaken van de Tweede Wereldoorlog in Azië en de Stille Oceaan' (Baarn, 1990).
Jappenkampen
Even gedistantieerd van toon en daarmee zich onderscheidend van de nog steeds aanhoudende stroom getuigenissen van ex-bewoners van de Japanse interneringskampen is de dissertatie van Dora van Velden uit 1963 fundamenteel voor de kennis over de Japanse burgerkampen:
D. van Velden, 'De Japanse interneringskampen voor burgers gedurende de Tweede Wereldoorlog' (Franeker, 1994) en de aanvulling daarop: H.L. Zwitzer, 'Mannen van 10 jaar en ouder: de jongenskampen van Bangkok en Kedoengdjati, 1944-1945' (Franeker, 1995).
Sindsdien worden steeds meer egodocumenten uit de Japanse interneringskampen gepubliceerd, zoals het twaalfdelige werk 'Noord Sumatra in oorlogsstijd: oorspronkelijke dagboeken uit interneringskampen chronologisch samengevoegd' (Makkum, 1989- 1998).
Dagboeken
Een ander geluid dan de meeste van zijn landgenoten laat L.F. Jansen horen in dagboeken uit de periode dat hij werkte bij de Japanse radiopropagandadienst in Djakarta: 'In deze halve gevangenis: dagboek van mr dr L.F. Jansen, Batavia/Djakarta 1942-1945' (Franeker, 1988).
NIOD-medewerkers Jeroen Kemperman en Mariska van Bruggen bezorgden de kampdagboeken uit de mannenkampen, vrouwenkampen en krijgsgevangenkampen in de vijfdelige reeks: 'De Japanse bezetting in dagboeken' (Amsterdam, 2001-2002).
Indonesië, Japan en Nederland
De visies van de andere betrokken partijen vindt men terug in: Remco Raben (red.), 'Beelden van de Japanse bezetting van Indonesië: persoonlijke getuigenissen en publieke beeldvorming in Indonesië, Japan en Nederland' (Zwolle, 1999).
Over de ontberingen van de Indonesiërs schreef onder meer de Japans-Australische historicus Shigeru Sato, 'War, nationalism and peasants. Java under the Japanese occupation, 1942-1945' (St. Leonards, 1994).
Rassen en complexe verhoudingen
De rassenvooroordelen die aan beide zijden bestonden droegen aanzienlijk bij aan de barbarisering van de oorlog in Azië zoals beschreven door John W. Dower, 'War Without Mercy: Race and Power in the Pacific War' (New York, 1986).
En meer recent heeft Gerald Horne de complexe verhoudingen geanalyseerd tussen kolonisatoren en gekoloniseerden in een periode dat de Japanse overwinnaar de raciale orde op zijn kop zette. Gerald Horne: 'Race War: white supremacy and the Japanese attack on the British Empire' (New York, 2004).
*met dank aan Dick van Galen Last (NIOD)
