Onder de douche ben je bloot – dat was voor mij volstrekt normaal totdat ik een jaar of twee geleden een sportschool begon te bezoeken. Het begon met Marokkaanse jongens, die hielden onder de douche hun bezwete onderbroek aan. Toen begonnen blanke jongens dit gedrag over te nemen. Als je als doel hebt je na het sporten zo schoon mogelijk te wassen, lijkt me de onderbroek tot op de dag van vandaag nogal onpraktisch. Waarom douchen met je kleren aan?

Het ‘Algemeen Dagblad’ kopte recent ‘Nieuwe preutsheid werkt aanstekelijk onder jongeren’. De portee van het stuk: op voetbalclubs en na gym op school willen jongens niet meer bloot onder de douche, onderbroekdouchen is de norm. Sociaal wetenschapster Linda Duits, verbonden aan de Universiteit van Utrecht, staat hier niet van te kijken. In de puberteit schaam je je voor je lichaam. Dat volwassen mannen met textiel onder de douche staan, bevreemdt haar wel. ‘Kinderen worden gedwongen om te douchen, het wordt gecontroleerd’, zegt ze. ‘Maar op de sportschool hoef je niet te douchen. Als je niet graag bloot bent met anderen, kun je het toch ook gewoon thuis doen?’

Heeft het ‘AD’ gelijk, is de samenleving aan het verpreutsen? Duits stelt dat onze tolerantie tegenover ‘zichtbare seksualiteit in de publieke ruimte’ kleiner wordt. Wat heeft dat met bloot van doen, vraag je je dan af, bloot heeft toch niet altijd met seks te maken? Voor veel mensen staat bloot wel gelijk aan seks, stelt Duits. ‘Dat zien we sterk in de jaarlijks terugkerende discussie over basisschoolleerlingen met korte broekjes’, illustreert ze. ‘Voor de leraar is dat seks, voor de meisjes is het gewoon bloot. Lekker als het warm is. Die gelijkstelling, bloot is seks, neemt toe.’

Misschien is het een reactie op het vele commerciële bloot waarmee we worden doodgegooid. Zo’n beetje ieder product wordt tegenwoordig verkocht met naakt, vaak wèl seksueel getint. Meestal zien we dan afgetrainde lichamen waarbij alle oneffenheden zijn weggepoetst met Photoshop. Die voorbeelden maken mensen onzeker over hun eigen lichaam, zegt Mineke Schipper, hoogleraar interculturele literatuurwetenschap aan de Universiteit Leiden. Ze schreef onlangs een boek over de geschiedenis van lichaamsbedekking: ‘Bloot of bedekt – van niets om het lijf naar strak in het pak’. Als extreem voorbeeld verhaalt ze van een website die ze tijdens haar research tegenkwam van mannen die zich niet meer met onbedekt bovenlijf durven te vertonen, uit angst niet te voldoen aan het afgetrainde schoonheidsideaal. Op de site krijgen de mannen tips krijgen hoe ze stap voor stap ‘meer shirtloze vrijheid in hun leven kunnen ontwikkelen’.

Het is overigens niet meer voor te stellen maar in 1960 kregen mannen in New York nog een boete wanneer ze hun shirt uittrokken in het park. De eeuw daarvoor was het nog erger: preuts was een deugd, kleding moest zoveel mogelijk verhullen. Mind you: Mineke Schipper beschrijft zelfs hoe bolle tafelpoten moesten worden bedekt omdat die anders aan blote benen deden denken. Namen van lichaamsdelen mochten niet hardop worden genoemd en verschillen tussen mannen en vrouwen moest in kleding worden benadrukt (een vrouw droeg geen broek!). Dit laatste was ook om kuise redenen, er mocht uit angst voor homoseksualiteit geen onduidelijkheid zijn (de affaire Bruce/Caitlyn Jenner was nog ver weg).

In de twintigste eeuw wordt het allemaal vrijer, met de zestiger en zeventiger jaren als hoogtepunt - de jaren van de seksuele revolutie. De vrije liefde wordt bepleit en beelden van blote hippies in het Vondelpark en op Woodstock staan in ons geheugen gegrift; provocerend naakt dat stond voor ontwapenende onschuld en puur natuur. Westerse vrouwen van alle leeftijden gingen topless op het strand; een trend die inmiddels voorbij lijkt te zijn. ‘Volgens de Franse Elle doet nog maar twee procent van de vrouwen onder de 35 aan topless zonnen’, schrijft Schipper in haar boek.

Het is een van de aanwijzingen dat bloot niet meer zo hoeft van veel mensen. Onze afnemende seksuele tolerantie uit zich op veel fronten. ‘Doktertje spelen vonden ouders in de jaren negentig oké, nu gaan er meteen alarmbellen rinkelen’, weet Linda Duits. ‘Jongeren vinden tegenwoordig dat seks binnen een relatie hoort, experimenteren met verschillende partners is minder in zwang’ Homoseksualiteit is oké, maar zoenende homo’s op straat vinden veel Nederlanders aanstootgevend, blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau. ‘We vinden het niet meer prettig om seks of wat daar aan gerelateerd is te zien’, aldus Duits, ‘Alles moet weer achter de voordeur. Je kunt je afvragen in hoeverre de seksuele revolutie van de zestiger en zeventiger jaren echt een revolutie was en consequenties heeft gehad.’

Nu is revolutie nooit helemaal uit de lucht. Tegenover de verpreutsing zijn ook tegengestelde ontwikkelingen zichtbaar. De eerste betreft de bevrijding van de vrouwentepel. Vrouwelijke celebrities zoals Miley Cyrus en Rihanna zijn boegbeelden geworden van de Free the nipple-beweging: dames die zich beroepen op het recht hun blote borsten te mogen tonen op sociale media. Facebook en Instagram hanteren een nogal dubbele moraal: blote mannentepels kunnen wel, de blote borsten van vrouwen worden verwijderd, van sommige vrouwen (Rihanna) gaat het hele account zelfs op non-actief.

Daarnaast zijn er lieden die de piemel van de man willen bevrijden (Free the peen), met de modewereld als creatieve voorhoede. De Britse modeontwerper Rick Owens stuurde begin dit jaar tijdens de Parijse modeweek mannelijke modellen met blote lul de catwalk op in kleding die het naakte lid deden uitkomen. Het stijltijdschrift ‘Fantastic Man’ publiceerde in een recente uitgave een verhaal over het mannelijk lichaam dat met flink wat bloot werd geïllustreerd. Opvallend: alle gefotografeerde mannen, variërend van leeftijd en postuur, lieten zich recht in het kruis kijken. Het doel: het mannelijk lichaam onbevooroordeeld en op een realistische, niet seksuele manier weergeven.

Maar Linda Duits denkt dat het voor mensen moeilijk is om de piemel op een niet-seksuele manier te zien. Vrouwen (denk aan actrices in films en series en/of modellen) zien we volgens haar vaker volledig en frontaal naakt dan mannen omdat hun geslachtsdelen niet zo zichtbaar zijn. Dat laatste gebeurt alleen met wijd open gespreide benen en die beelden zien we alleen in porno. Frontaal mannelijk naakt is en blijft nog taboe omdat het bij een piemel, ook in slappe toestand, meer duidelijk is waartoe hij dient, zegt Duits. ‘Het is nogal in your face.’

Het taboe zal er niet minder om worden wanneer mannen in de kleedkamers van sportscholen en voetbalclubs al niet meer uit de kleren willen. Het grote verschil tussen nu en de preutse negentiende eeuw is de vermenging van culturen in onze geglobaliseerde wereld, stelt Mineke Schipper. Maatschappelijke normen worden onderhandeld tussen mensen onderling. Je past je aan de ander aan bij het aftasten wat acceptabel is. Als de meerderheid in zijn onderbroek doucht, ga je je vanzelf een perverse exhibitionist voelen als jij in je nakie staat, weet ik inmiddels uit ervaring. Zo gaan blanke Nederlanders misschien vanzelf gewoonten van migranten overnemen. Ironisch genoeg kent de islamitische wereld een badcultuur waarbij je als vrouw samen met je moeder en oma naar de hammam, brengt Linda Duits in. ‘Daar zie je dat vrouwen ook grijs schaamhaar hebben’, zegt Duits. Het levert een gevarieerder en reëler beeld op van het menselijk lichaam dan dat de commercie ons opdringt. Alleen daarom al zouden we niet al te moeilijk moeten doen over een beetje bloot. Dus uit, die onderbroek! En tits out op Instagram.