Spotprenten zijn al vrij oud. Ze werden vroeger verspreid op losse bladen of pamfletten.

Abraham Kuiper, door Albert Hahn. Kuiper was een dankbaar onderwerp voor tekenaars, met zijn markante kop. Deze tekening is te vinden in het Persmuseum te Amsterdam en heet ‘De weg versperd!’, uit de Publisher 1904, 19 juni.

Door nieuw ontwikkelde druktechnieken verschenen aan het einde van de 19e eeuw de eerste kranten. Spotprenten konden vanaf die tijd in kranten afgedrukt worden, waardoor ze een vast platform kregen en een wijde verspreiding. Tegelijkertijd was de late 19e eeuw de tijd van de eerste politieke partijen (socialisten, communisten, anarchisten) ontstonden. De 20e eeuw, de eeuw van de democratie, zorgde voor een verdere groei en bloei van de politieke prent.

De oudste tekeningen zijn zo overdreven duidelijk, dat er weinig te raden overbleef. Dat komt ook doordat niemand de politici van gezicht kende, zoals tegenwoordig van televisie. Het moest dus op een andere manier duidelijk gemaakt worden wie werd afgebeeld. Verder waren de tekeningen heel propagandistisch. De tekenaars hadden een duidelijke boodschap, die er letterlijk bij stond, vaak zelfs op rijm.

Meer info:

• Stichting Pers & Prent: www.pers-en-prent.nl
• Politiek in Prent 1900 - 2000. Een kort overzicht van een eeuw Nederlandse politieke spot. (A5, 48 pp.) Utrecht 2000.
• Studiezaal Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG)
• Het Persmuseum Amsterdam heeft een enorme collectie kranten en tijdschriften (vanaf 1600), affiches, politieke tekeningen en hebben regelmatig tentoonstellingen over journalisten, cartoons en de persbedrijfstak: www.persmuseum.nl
• Cornelis Veth 1941: Een eeuw Nederlandse caricatuur, Querido Amsterdam.
• Cornelis Veth 1920: De politiek prent in Nederland, Sijthoff Uitgeversmaatschappij, Leiden.