AfleveringenBernard IJzerdraat
Categorie: Journalisten-
PersoonsgegevensNaam Bernard IJzerdraat Functie Onderwijzer uit Schiedam Geboortedatum 13-10-1891 Sterfdatum 13-03-1941 Nationaliteit Nederlandse Categorie Journalisten VideoWas het verzet effectief? Het Nederlandse verzet is nauwelijks van invloed geweest op het verloop van de oorlog of de bezetting. Aan de andere kant overleefden vele mensen de oorlog dankzij het verzet (onderduiken) en gaf het hoop. Bron: De Oorlog, deel 3 (1 min. 16 sec.)
Bernard IJzerdraat – dat is de naam van de man die volgens historicus dr. L. de Jong als eerste besloot in verzet te gaan tegen de Duitse overheersing. Een onderwijzer uit Schiedam, later leraar handenarbeid.
Op 15 mei 1940 schreef hij een oproep onder de titel Geuzenbericht nr 1 – dat geschrift is niet bewaard. Het werd in Schiedam hier en daar in de bus brievenbus gestopt. Drie dagen later volgde nummer 2. Dat is wel beschikbaar en we kunnen er deze voorspelling in lezen:'Onze jonge mannen zullen worden gedwongen elders te gaan werken voor de overweldiger. We krijgen stellig spoedig een nieuwe Alva met bloedraad en inquistitie (of een Quisling). Maar de Geuzenactie zal ons geleidelijk organiseren en eenmaal zullen we, evenals in de tachtigjarige oorlog, onze vrijheid heroveren.'
IJzerdraats initiatief breidde zich uit, eerst via een wandelvereniging in Vlaardingen, vervolgens in Haarlem en omgeving, waarheen hij later in 1940 verhuisde. En zo langzamerhand werden de Geuzen in het hele land actief, zij het zonder veel resultaat.
Er was weinig organisatie, weinig samenhang en vooral weinig discipline op het punt van de geheimhouding. En daardoor kon in november via een van de Geuzen een verhaal uitlekken dat er in Schiedam al grote wapenvoorraden klaar lagen voor massaal gewapend verzet.
Dat bericht bereikte de politie, en de Duitse Sicherheitspolizei die een nummer van De Geus ontdekte en in enkele weken de hele organisatie oprolde, inclusief initiatiefnemer Bernard IJzerdraat.
Het proces tegen de Geuzen werd eind februari 1941 gehouden, in Den Haag. De hoofdverdachten werden langdurig ondervraagd en zwaar gemarteld. Het werd een monsterproces, volgens de aanklacht had de verzetsorganisatie wel een half miljoen leden geteld – de bezetter kon soms enorm overdrijven.
De uitspraak, op 4 maart, telde achttien doodvonnissen, daarvan bleven er vijftien overeind; drie mannen kregen gratie. Op 13 maart worden de vijftien veroordeelden uit hun cellen aan de Van Alkemadelaan in Den Haag gehaald en naar de Waalsdorpervlakte gebracht. Daar vallen ze voor een vuurpeloton – Bernhard IJzerdraat is één van hen.
