• De Oorlog
• Personen
• George Nypels (artikelen)

Lettergrootte AAA

Hij ontmoet als eerste Europese journalist de Turkse rebellenleider Mustafa Kemal en ziet met een mengeling van zorg en fascinatie voorjaar 1923 de jonge Adolf Hitler furore maken in de bierkelders van München. In de krant van 11 maart schrijft hij:

‘Een spits, smal gezicht, waarin een paar guitige kleine oogjes en een geestige spitse neus boven een heel klein half tandenborstelsnorretje. Al wie zijn antisemitisme, zijn nationaal-socialisme, zijn economische theorieën enz. verfoeit of veroordeelt, moge er rekening mee houden dat deze jonge kerel een woordentovenaar en een massapsycholoog van heel bijzondere kwaliteit is, en dat dergelijke mensen met de massa’s meer kunnen doen dan alle dikke boeken schrijvende of wetenschappelijke politici samen.'

George Nypels doet voor de lezers van het Algemeen Handelsblad verslag van de revolutionaire sfeer in de vroege jaren twintig. Hij belandt in de hoofdkwartieren van de partijen die staatsgrepen voorbereiden, aanslagen plegen en de revolutie prediken.

Hij proeft er ‘hopeloze onderlinge ruzie, onderlinge haat en afgunst, een ongelooflijke verwarring.’ En hij is erbij als in München een communistische groep het gerucht hoort dat er een aanval dreigt van legerofficieren en rechtse studenten:

‘Er werden geweren en handgranaten uitgedeeld aan wie ze maar wilden aanpakken. Er klonken de zonderlingste bevelen. Er werden machinegeweren opgesteld, de patroonlinten hingen er dreigend langs. Maar uit al die schijndapperheid sprak angst, panische angst.'

George Nypels was in april 1933 in Duitsland toen de nazi’s daar een boycot-dag organiseerden tegen joodse winkeliers. Hij was, blijkens zijn verslag in het Algemeen Handelsblad, verbijsterd:

‘Lam. Beschamend. Kinderachtig. Belachelijk. Beangstigend ook, als men bedenkt waar dat heen moet als er niet gauw een eind aan komt. Het was een voorgoed in beschaafd Europa onmogelijk gewaande methode van geloofs- en rassenstrijd.’

In april 1933 probeert George Nypels in het Algemeen Handelsblad zelfs al tot enige vorm van reflectie te komen, hij zoekt al naar verklaringen voor de revolutionaire veranderingen die hij in het hart van Europa waarneemt:

'Wanneer men later zal gaan onderzoeken hoe het mogelijk was dat honderdduizenden, dat miljoenen, historische en wetenschappelijke onwaarheden geloofden en domweg napraatten, dan zal men zeker vinden wat de geesten daarvoor rijp maakte: de decepties van de wereldoorlog; de ineenstorting na zo’n hoge bloei en zulke grote toekomstdromen; de dwaze wraaknemingen van de overwinnaars; de elkaar snel opvolgende perioden van diepste ellende en schijnwelvaart; de honger en wanhoop; de misbruiken en smakeloosheden waaraan de parvenu’s van het republikeinse regime zich schuldig maakten; corruptie en ambtenarenverval.

Maar ook de onverantwoordelijke, schaamteloze hetze tegen een minderheid die gemakshalve van alles de schuld kreeg, een hetze die nu al tien jaar duurt en die vooral in de bruine pers nog elke dag feller wordt.'


Bron:
*Henk van Renssen, 'De revolutieverzamelaar. George Nypels, reiscorrespondent tussen de wereldoorlogen' (Podium)
*Frank van Vree, 'De Nederlandse pers en Duitsland 1930-1939: een studie over de vorming van de publieke opinie' (1989)

• Personenoverzicht