• De Oorlog
• Personen
• Joke Folmer (interview)

Lettergrootte AAA

Op een gegeven moment mocht die niet meer naar school, en Joke bood aan, toen een leraar daarom vroeg, om Rosette haar huiswerk te brengen. Dat was weliswaar tegen de regels, maar Joke vond het heel normaal.

Op een gegeven moment bleek dat Rosette en haar familie waren vertrokken. Naar Zwitserland, zo werd gezegd, dus in veiligheid. Pas na de oorlog bleek dat niet het geval, ze waren tijdens een vluchtpoging naar Zweden gepakt en via Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. Niemand van het gezin is teruggekeerd.

Intussen kreeg Joke Folmer steeds vaker het verzoek om pakjes weg te brengen naar onbekende adressen. En zo werd ze, bijna ongemerkt, koerierster voor het verzet. Zelf zegt ze:

‘Ik had altijd een mandje met een grote keukenwekker bij me, want horloges waren er niet in die tijd. Als het een licht pakje was, dat in mijn mandje zat, dan waren het meestal bonkaarten. En als het zwaar was, dan was het waarschijnlijk munitie of een pistool of zo, dat wist je niet.

Het zat gewoon onder mijn schoolboeken, onder de wekker in dat mandje. Meisjes hadden het toch altijd al makkelijker, ik ben eigenlijk nooit aangehouden, nooit. Wat ik ook in mijn mandje had.’

Joke kreeg steeds meer verzoeken om dingen te doen voor het verzet. Na verloop van tijd ging ze neergeschoten geallieerde piloten helpen vluchten. Via allerlei pilotenlijnen naar het zuiden heeft ze in totaal naar schatting 120 vliegers op weg geholpen, en daarnaast nog zeker honderd anderen, Nederlanders vooral, die op de vlucht waren.

Op een gegeven moment liep ze in de gaten bij de Duitse Sicherheitsdienst, die haar probeerde te vangen door haar moeder te gaan schaduwen. Dat is uiteindelijk gelukt, vertelt Joke:

‘Ze hebben haar weken gevolgd, totdat ze een keer naar Amsterdam ging, om mij op te zoeken. Ik haalde haar af op het Centraal Station. Nou, we hadden elkaar nauwelijks omhelsd, of we hadden alle twee de boeien om. En toen is zij als gijzelaar voor mij naar Vught vervoerd.’

Joke werd ter dood veroordeeld, maar haar vonnis is niet voltrokken. In september 1944 werd kamp Vught in allerijl ontruimd omdat de geallieerden steeds dichterbij kwamen.

De gevangenen werden naar Duitse kampen vervoerd, Joke kwam in een gevangenis in het oosten van Duitsland terecht waar ze uiteindelijk door de Russen is bevrijd.


Bron:
*Peter Gerritse, 'De verzetsvrouw en de SS’er' (Amsterdam, 2005)

• Personenoverzicht