• De Oorlog
• Personen
• Johan Witteveen (interview)

Lettergrootte AAA

Oud-minister Johan Witteveen herinnert zich zijn vader, W.G. Witteveen als een gedreven man, die meteen na het bombardement van Rotterdam 'met volle energie' aan de slag ging als ontwerper van het wederopbouwplan van Rotterdam.

Al voor de oorlog waren er plannen om de verkrotting van de binnenstad tegen te gaan en er een vlottere verkeersdoorstroom te realiseren. Maar eind jaren dertig ontbreken de nodige financiële middelen en ook de onteigening van grond was nog nooit zo makkelijk geweest als na het bombardement.

Brede straten, veel groen en water zouden de binnenstad moeten kenmerken. Maar W.G. Witteveen (zie foto links) had meer met de stad voor ogen. Er moest harmonie spreken uit de architectuur.

Moderne woningen met sanitaire voorzieningen maar mét gevelwanden in ‘historiserende’ stijl. Het moest herkenbaar blijven voor de Rotterdammer die vóór mei 1940 zijn stad verlaten had en er pas later zou terugkeren.

Vanaf de eerste wederopbouwvoorstellen is één specifieke groep Rotterdammers bijzonder geïnteresseerd in de uitkomst.

Het zijn de invloedrijke industriëlen die van oudsher een belangrijke vinger hebben in de Rotterdamse pap. Bovendien zijn veel bedrijfspanden van deze heren getroffen door het bombardement én de brand.

In de loop van de oorlog groeit onder de industriëlen de weerstand tegen het plan Witteveen. Vooral zijn voornemen om de stad in historiserende stijl te herbouwen moet het ontgelden.

De industriëlen willen zelf bepalen hoe hun kantoren er uit komen te zien. Zij willen een moderne, functionele stad bouwen. Terugkeren naar een vooroorlogse ‘provinciaale uitstraling’ is geen optie voor een havenstad met grootse, wereldse pretenties.

Met de industriëlen groeit de kritiek op Witteveen; vanuit Den Haag, waar zijn opdrachtgevers zitten; vanuit het Rotterdams stadsbestuur, dat zich gepasseerd voelt en vanuit de architecten, die zich in hun vrijheid beknot voelden door de strikte voorwaarden van het plan.

De eens zo gedreven stadsarchitect raakt in 1944 zwaar overspannen. 'Hij deed iets honderd procent of niet. Toen het niet meer ging, deed hij het boek dicht', zegt zijn zoon Johan Witteveen. 'Ik kon er met hem niet over praten, Het was te pijnlijk.'


Bron:
*'Rotterdam en de verwoesting na de bommen' (Andere Tijden)

• Personenoverzicht