• De Oorlog
• Personen
• Dick Woudenberg (interview)

Lettergrootte AAA

Geregeld komen Anton Mussert, Rost van Tonningen en andere NSB-kopstukken bij de familie Woudenberg thuis. 'Wij kinderen vonden Mussert geen indrukwekkende man,' herinnert hij zich. Als kind zat Dick met zijn broer en zus vaak bij die gesprekken:

'In tegenstelling tot de anderen, die leven in de brouwerij brachten en verhitte discussies voerden. Met Mussert bleef het rustig aan tafel. Het was een eerlijke en integere man, maar er ging niet een enorme uitstraling van uit.'

Woudenberg is directeur van een visfabriek in IJmuiden en wordt in 1933 lid van de NSB. Hij klimt snel op als voorzitter van de NSB-vakbond. In 1937 komt hij voor de beweging in de Tweede Kamer. Tijdens de oorlog wordt hij leider van het Arbeidsfront. Zoon Dick wordt in 1928 geboren en is vijf jaar als zijn ouders actief worden in de beweging. Woudenberg sr. is daarvoor lid van de SDAP:

'Zijn drijfveer was juist die sociale bewogenheid en het idee dat het zo niet langer kon. Ik kom uit een socialistisch gezin. Weliswaar nationaal-socialistisch, maar het was socialistisch. Ik ging aan de hand van mijn moeder pakketten brengen aan arme mensen. Voedsel en kleding.

De nood was zo groot dat die arme mensen niet vroegen, van wie het kwam. Misschien dat een enkeling gezegd heeft, hou je rommel maar, want ik ga liever dood dan dat ik het van die NSB’ers aanneem. Maar in die tijd was dat nog niet zo duidelijk. Wij hoorden te delen.'

De jonge Dick Woudenberg wordt al voor de oorlog lid van de Jeugdstorm, de geüniformeerde jongerenbeweging van de NSB. Er wordt veel aan sport en spel gedaan. Daarin verschilt de Jeugdstorm niet veel van de padvinders en andere jeugdbewegingen uit die tijd.

Het verschil zit hem in de revolutionaire liedjes en het eindeloze marcheren van de Jeugdstorm. Woudenberg: 'Dat gebeurde met een zekere verbetenheid en had de uitstraling van hier marcheert iets heel nieuws. Wij hebben wat te vertellen. Ik denk dat daar heel veel mensen gevoelig voor waren.'

Dick Woudenberg weet nog hoe hij op school wordt uitgescholden voor vuile NSB'er en dat hij met sommige kinderen niet meer mag spelen. Volgens zijn ouders hoort dat er nu eenmaal bij:

'Ik wist niet precies waarom, maar ik had wel het idee dat ik bij een speciale groep hoorde. Die voor de troepen uitloopt en een nieuwe tijd brengt. Dus liet ik het over me heen gaan.'

De NSB'ers raken steeds meer geïsoleerd na de Duitse bezetting in mei 1940. Voor de jonge Dick Woudenberg, zoon van een NSB voorman, wordt de situatie op school onhoudbaar:

'Het werd veel grimmiger. Dat schelden werd heviger. Het gebeurde, dat je ergens werd opgewacht en een pak op je donder kreeg. Meestal niet van één maar drie of vier jongens tegelijk. Ik dankte de hemel dat er een soort school voor NSB kinderen kwam, een soort kostschool waar ik heen kon.'

In de loop van de oorlog gaat NSB-kind Woudenberg naar een Duitse school. Daar krijgen ze politieke scholing. Dick Woudenberg is er duidelijk geëmotioneerd over: 'Daar schaam ik me voor. De teneur was dat dit een inferieur mensenras was. Ze moesten uit de volksgemeenschap.'

Dick Woudenberg gaat later naar de Reichsschule, een Duitse school waar hij tot toekomstig leider van het rijk wordt opgevoed. 'Hitler werd door ons geadoreerd en bewonderd. Dat werd natuurlijk hevig door de propaganda gevoed.'

Naarmate de oorlog vordert, beseffen steeds meer NSB'ers dat de strijd mogelijk niet te winnen is. Ook vader Woudenberg krijgt twijfels maar wil dat niet toegeven volgens zijn zoon:

'Ook hij heeft toch heel lang verwacht, daarna heel lang gehoopt en daarna gehoopt tegen beter weten in, dat de Duitsers nog zouden winnen.'

Aan het einde van de oorlog zit Dick Woudenberg nog steeds op de Reichsschule in Duitsland. Als Hitler capituleert stort zijn wereld in.

Hij wordt door de Engelsen gearresteerd en komt in een kamp voor landverraders terecht. Eerst in Bergen-Belsen en later in Vught. Hij is dan 16 jaar. Uiteindelijk gaat hij naar een jeugdkamp waar NSB-kinderen worden heropgevoed.

Na een aantal maanden mag hij naar huis en komt bij een oom terecht. Hij wordt leraar en later psychotherapeut. Zijn vader komt in 1958 vrij, maar heeft tegen zijn zoon nooit spijt betuigd over de jodenvervolging of andere kwalijke gevolgen van de bezetting en de verantwoordelijkheid van de NSB daarin:

'Hij stelde dat dit nu eenmaal de geschiedenis was, en dat wij daar een onderdeel van zijn. Dat vind ik jammer. Het zou mij wel geholpen hebben,' vertelt Dick Woudenberg.

Dick Woudenberg is jarenlang voorzitter geweest van Werkgroep Herkenning, een organisatie die hulp biedt aan mensen die last hebben van het NSB-verleden van hun (groot)ouders.


Bron:
*'Marcheren voor Mussert' (Andere Tijden)

• Personenoverzicht