• De Oorlog
• Personen
• Jan Friso (interview)

Lettergrootte AAA

Niet alleen de militaire trainingen waren erop gericht, maar ook de benadering door de gespecialiseerde stafleden van het detachement.

De psychiater dr J. Zuring bijvoorbeeld, of de sociaal ambtenaar Verbeek, of het hoofd juridische dienst luitenant Peletier – allemaal drongen ze er op hun eigen manier bij de dienstplichtigen op aan om hun verzet tegen uitzending te laten varen.

Jan Friso: 'We mochten een keer per maand bezoek ontvangen. Tegen mijn bezoek heeft de legerpredikant toen gezegd: we zullen hem een flinke douw geven, want er is hier geen land met hem te bezeilen.

Kun je nagaan, wat de taak van die mensen was, ze waren gewoon onderdeel van het systeem. Die predikant had veel meer op met het Koninkrijk der Nederlanden dan met het Koninkrijk Gods.'

Jan Friso zegt onomwonden dat de Indië-weigeraars tot de best getrainde militairen van het land behoorden. 'Wij waren supersoldaten,' zegt hij terugkijkend. 'Niemand kon zo marcheren als wij, perfect in de maat, perfect gelijk. Ja, wat wil je, als je zo enorm lang moet exerceren.'

Het waren lange dagen in Schoonhoven. Van zeven uur ’s ochtends tot negen uur ’s avonds, met twee pauzes. Maar plotselinge nachtelijke oefeningen waren geen uitzondering.

En voortdurend werd de mannen in het vooruitzicht gesteld dat ze het een stuk gemakkelijker zouden krijgen als ze hun verzet tegen uitzending zouden opgeven.

Friso was nog even ondergedoken geweest toen zijn oproep voor Indié was gekomen. Hij had zijn militaire plunje in een bundeltje gedaan en naar Den Haag gestuurd, zodat hij niet van diefstal kon worden beticht. Hij ging in Akkrum als vrachtrijder aan de slag maar werd daar spoedig aangehouden.

Via de militaire politie in Leeuwarden kwam hij in Schoonhoven, waar kort na aankomst verhoord werd door luitenant Van Kaam. Omdat hij bij zijn weigering bleef, werd hij na drie maanden Schoonhoven voor de krijgsraad gebracht, die hem tot vier jaar veroordeelde.

'Dat was voldstrekt willekeurig,' herinnert Friso zich, 'de een kreeg drie jaar, de ander viereneenhalf, en nog een ander vijf. Ze deden maar wat. Ik kreeg dus vier jaar, daar moord je nu een hele straat voor uit.'

In Veenhuizen en Bankenbosch heeft hij met dwangarbeid de tijd gedood, en met het organiseren van een voetbalcompetitie voor gedetineerden – daar deed hij de ervaring op waar hij later jarenlang als voorzitter van een voetbalclub in Sneek plezier van had.


Bron:
*'Indiëweigeraars' (Andere Tijden)

• Personenoverzicht