AfleveringenOperatie Product
Op 21 juli 1947 begint de 1e politionele actie, Operatie Product. De term 'politionele actie' is misleidend. 'Product' verloopt militair zeer naar wens, maar wordt om politieke redenen gestopt. Met Sukotjo en toespraak Beel.
Bron: De Oorlog, deel 8 (2 min. 54 sec.)
Media:
-
Operatie ProductOperatie ProductOp 21 juli 1947 begint de 1e politionele actie, Operatie Product. De term 'politionele actie' is misleidend. 'Product' verloopt militair zeer naar wens, maar wordt om politieke redenen gestopt. Met Sukotjo en toespraak Beel.Bron: De Oorlog, deel 8 (2 min. 54 sec.)
Politionele actie is militaire actiePolitionele actie is militaire actieDe Nederlandse oorlogsvrijwilliger Bromlewe en de Indonesische nationalist Sukotjo zijn het eens over de misleidende term 'politionele' actie: het was een militaire actie.Bron: De Oorlog, deel 8 (42 sec.)
Verwarring na 2e Politionele ActieVerwarring na 2e Politionele ActieNadat de 2e politionele actie wordt gestaakt, weten Nederlandse soldaten niet meer waarvoor ze vechten. Waarom gebieden zuiveren, die weer moeten worden teruggegeven? Met Bromlewe.Bron: De Oorlog, deel 8 (1 min. 22 sec.)
Aanvalsplannen en 'politionele acties'
De legertop heeft in april 1947 concrete aanvalsplannen klaar, Operatie Product en Operatie Amsterdam.
Het eerste plan is erop gericht om in een snelle veldtocht zoveel mogelijk bedrijven op Java te ontsluiten waardoor ze weer kunnen produceren en er weer buitenlandse deviezen gaan stromen. Het tweede gaat over Djocja, het stadje in het binnenland waar de Indonesische republikeinse regering is gevestigd. Desgewenst kan het leger in een bliksemactie het regeringscentrum aanvallen en de republikeinse top uitschakelen. Eind juni is alles in gereedheid gebracht voor de aanval. De besluitvorming aan Nederlandse kant gaat niet erg soepel – de regering legt de definitieve beslissing voor een oorlog op het laatst toch maar in handen van landvoogd Van Mook.
De ministers krijgen tijdens een nachtelijke vergadering van hun vroegere collega van buitenlandse zaken en diplomatiek specialist Van Kleffens nog een welgemeend advies: praat nooit over oorlog of over militaire actie, maar altijd over politionele maatregelen. Indonesië is immers binnenland, en in een binnenlandse conflict gaat het om ordehandhaving door de politie, niet door militairen.
De ministers nemen dat advies zo trouw ter harte, dat we vandaag nóg met de term ‘politionele acties’ zitten opgescheept.
In de nacht van 29 op 30 juni zou de aanval op de republiek van start gaan, maar op het allerlaatste moment slaat de situatie om. Er is een brief van de Verenigde Staten binnengekomen met een duidelijk aanbod voor financiële hulp als Nederland en Indonesië alsnog tot een akkoord komen.
Schermerhorn, die een depressie nabij was, fleurt weer helemaal op van deze onverwachte wending. Hij noteert in zijn dagboek over de Amerikaanse brief:
‘Dit was een document waarvan wij gerust kunnen zeggen dat het de eerste meevaller is van betekenis gedurende de periode na 15 augustus 1945 in het Indonesische probleem. Ik zal dit moment niet gauw vergeten. De internationale interventie werd ons hier thuis bezorgd zonder dat wij er zelf regelrecht op dit moment om hadden gevraagd.’
Van Mook ziet in dat Nederland alle steun van Amerika zal verliezen als het dit aanbod direct naast zich neerlegt. Hij blaast de militaire operatie af. De marineschepen die in het geheim al waren uitgevaren worden teruggeroepen. Het balanceren tussen oorlog en vrede begint weer opnieuw.
Bronnen:
*Ad van Liempt, 'Een mooi woord voor oorlog' (Den Haag, 1994)
*'Dagboek van Schermerhorn', 2e deel (Groningen, 1970)
