50.000 Rotterdammers

De actie op 10 en 11 november 1944 was massaal. Er waren allerlei verzamelplaatsen waar de opgepakte mannen bijeengedreven werden, een tramremise in Hilligersberg, de marinierskazerne in Kralingen en ook het Feyenoord-stadion in Zuid.
Eén van de duizenden opgepakte mannen heeft zijn ervaringen anoniem genoteerd. Hij schreef:

‘Daar ga ik dan. Niemand weet waarheen. Bepakt en beladen, in de zonderlingste kledij, als oude doorgewinterde grondwerkers gaan anderen mij voor. Mannen lopen af en aan. Vrouwen en kinderen gluren door het venster. Overal betraande ogen, en hoogrode kleuren of fletsbleke gezichten. De wereld is anders dan anders. Droom ik of waak ik?’

In de straten van Rotterdam waren op allerlei plekken grote colonnes onderweg. Ze werden begeleid door Duitse soldaten met het geweer in de aanslag. Het was een luguber schouwspel dat overal angst inboezemde. Een achterblijvende vrouw schreef die avond in haar dagboek:

‘Heel langzaam kwam de stoet dichter bij en je hoorde de stemmen. ‘Moed houden’, ‘Oranje boven’. Vrouwen huilden. Meisjes liepen mee met hun armen om hun jongens geslagen. Vrouwen met kinderwagens, oude mannen en vrouwen. Van alle kanten kwamen vrouwen aangerend met dekens, kleren en eetwaren. Anderen liepen weer terug om nog dingen te halen of vriendinnen te waarschuwen, snikkend, huilend.’

De eerste dag, 10 november, waren vooral de buitenwijken aan de beurt – op 11 november volgde de binnenstad. Die dag werden om vijf uur ’s middags de blokkades opgeheven. ’s Avonds om elf uur verdwenen de Duitse legeronderdelen uit het straatbeeld. De Duitse coördinator kon ’s avonds na elven aan Hanns Rauter melden:

‘Actie-Rosenstock afgesloten. Het resultaat is hoger dan het verwachte aantal. Naar een voorlopige telling zijn in totaal 51.500 mensen opgepakt.’


Bronnen:
*'Sporen van de oorlog, Ooggetuigen over plaatsen in Nederland, 1940-1945' (Amsterdam 1989)
*J.L. van der Pauw, 'Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog' (Amsterdam, 2006)
*Ben Sijes, 'De razzia van Rotterdam, 10-11 november 1944' (Den Haag, 1951)