Communistische visie

De communisten van de CPN verwierpen de visie van een spontane Februaristaking – het wás geen spontane actie geweest, er zat een weloverwogen organisatie achter.
Trouwens, de communisten hadden twee dagen eerder, op zaterdag 23 februari, al hun eigen herdenking van de staking gehouden, in de Centrale Markthallen van Amsterdam, en daar waren ook al liefst 30.000 mensen op afgekomen.

Aan de muren hingen spandoeken met de namen van vier partijgenoten die tijdens of vlak na de staking waren gearresteerd en gefusilleerd: Conradi, Eyl, Hellendoorn en Schijvenschuurder.

Verzetsheld Gerben Wagenaar, die bij de voorbereiding van de staking betrokken was geweest, had daar, in zijn toespraak, gezegd:

‘Ik ben er trots op om te kunnen zeggen dat het de communisten zijn geweest die de staking van februari 1941 hebben georganiseerd. Zij was niet het resultaat van een spontane actie, doch wel degelijk de vrucht van een organisatie.’

Ziehier de kern van het conflict dat nog decennia zou voortduren. De eerste jaren bleek daar nog weinig van omdat de herdenking bleef plaatsvinden op het Waterlooplein. Het bleef er druk, ook al omdat de gemeente Amsterdam haar personeel op de dag van de herdenking al om drie uur vrij gaf.

De meeste deelnemers gingen direct uit hun werk naar de herdenking, velen waren aan hun bedrijfskleding herkenbaar, de mensen van de gemeentereiniging, van de waterleiding of van de tram.

In 1951 was er een extra grote herdenkingsplechtigheid voorzien, tien jaar na de staking. De spanningen tussen de gemeente en het communistische herdenkingscomité liepen nu hoog op. Vooral over de sprekers konden ze het niet eens worden.

In feite waren er die dag voor het eerst twee herdenkingen, maar je moest wel scherp opletten om dat in de gaten te hebben. Om één uur begon de gemeentelijke herdenking.

Toen die afliep, verscheen er een tweede, langere stoet op het Waterlooplein, de stoet van de CPN, die vandaar naar de Nieuwe Oosterbegraafplaats liep, naar een monument voor achttien gevallen kameraden.

Het was een stille tocht, zonder leuzen, zonder toespraken – alleen na afloop had de gemeente twee korte redevoeringen toegestaan. De Waarheid sprak in haar editie van de volgende dag van een ‘nationale demonstratie tegen de Duitse herbewapening’.