'De Bezetting' van De Jong op tv

In de jaren vijftig raakt de oorlog op de achtergrond. Maar door de 21-delige tv-serie 'De Bezetting' (1960-65) van dr. L. de Jong raakt de oorlog weer in de belangstelling. Een miljoenenpubliek ziet voor het eerst het hele verhaal.

Bron: De Oorlog, deel 9 (2 min. 14 sec.)

Media:

  • 'De Bezetting' van De Jong op tv Button Play
    'De Bezetting' van De Jong op tv
    'De Bezetting' van De Jong op tv
    In de jaren vijftig raakt de oorlog op de achtergrond. Maar door de 21-delige tv-serie 'De Bezetting' (1960-65) van dr. L. de Jong raakt de oorlog weer in de belangstelling. Een miljoenenpubliek ziet voor het eerst het hele verhaal.
    Bron: De Oorlog, deel 9 (2 min. 14 sec.)
    Succes Nederlandse Unie Button Play
    Succes Nederlandse Unie
    Succes Nederlandse Unie
    De Nederlandse Unie (1940-1) onder Linthorst Homan, De Quay en Einthoven wilde Nederlandse waarden behouden en de maatschappij vernieuwen. Het is voor 800.000 Nederlanders die lid worden een alternatief voor de verwerpelijke NSB.
    Bron: De Oorlog, deel 3 (2 min. 42 sec.)

Eerste uitzendingen

De Jong repeteerde overdag in de Irene-studio voor de eerste uitzending van De Bezetting op 6 mei 1960, ’s avonds zou hij, op eigen aandringen, live de zender op gaan.
Maar bij die repetities ging alles mis – er kon amper gerepteerd worden omdat een hinderlijk zoemgeluid van een noodzakelijke ventilator niet tot zwijgen kon worden gebracht. De Jong, toch al niet de vrolijkste als hij onder druk stond, was razend, en foeterde de hele dag op alles en iedereen.

In de uitzending was daar niets van te merken, het programma werd over het algemeen heel lovend besproken, zo’n beetje tussen ‘veelbelovend’ (Het Vrije Volk) en ‘meesterlijk’ (Het Parool) in. Kijkcijfers werden destijds nog niet gemeten, maar vast staat dat de NTS honderden brieven kreeg van enthousiaste, dankbare kijkers.

In de tweede aflevering, september 1960, bewees De Jong zijn onafhankelijkheid. Hij behandelde in deze uitzending de Nederlandse Unie, en dus het Driemanschap dat daaraan leiding gaf, en dus Jan de Quay, op dat moment minister-president van Nederland.

De Quay weigerde zelf in het programma commentaar te geven en De Jong vroeg daarom prof. dr. Geyl, een vooraanstaand historicus, om een oordeel. Dat was nogal negatief, hij noemde het driemanschap, en dus de premier, ‘naief’.

Er kwam veel commentaar op de uitzending, maar niet van De Quay, en ook niet van verdedigers van de premier. Maar wel uit de hoek van De Telegraaf waar columnist Jacques Gans een oude rekening met De Jong vereffende:

‘Omdat kruiperigheid nu eenmaal zijn wezen is, heeft hij zich thans verdienstelijk menen te moeten maken door uit politieke motieven van het allerlaagste allooi, in samenwerking met dr Drees en de verzuurde betweter prof. Geyl, het driemanschap De Quay nog eens te belasteren.’

De NTS-leiding overwoog op grond van alle reacties om voortaan de uitzendingen tevoren te bekijken, maar zo’n vorm van preventieve censuur accepteerde De Jong niet. Hij eiste dat de NTS die wens publiekelijk zou intrekken – en dat gebeurde ook.