Films kijken in het Nationaal Archief in Jakarta

Vandaag nog een dag naar het Nationaal Archief. Voor de laatste keer voorlopig. Eerder heb ik al een aantal kopieën laten maken van beschrijvingen van een film. Met tolk Atik hebben we bekeken wat het filmmateriaal is en nu ga ik dus daadwerkelijk kijken. Ik ben heel benieuwd.

De ochtendspits valt voor een maandag mee. De taxichauffeur kiest een voor mij onbekende route naar het Nationaal Archief.

Ik ben er eerder dan verwacht en kijk nog een keer na of er geen fotomateriaal is dat ik over het hoofd heb gezien en interessant kan zijn voor één van de afleveringen van ‘De Oorlog.

Mevrouw Daisy, die zich met de films bezighoudt, zal navragen of een foto van de Landraad er al is. Soekarno sprak in zijn strafproces voor de Landraad in Bandung in 1930 een verdedigingsrede uit waarin hij het koloniale verleden hekelde en de verwachting uitsprak dat zijn volk eens vrij zou zijn.

Tijdens die rede stonden talloze mensen buiten te wachten. Een mooie foto daarvan zagen wij afgelopen week in een museum in Bandung.

Mevrouw Daisy en meneer Eddy van het Nationaal Archief

Mevrouw Daisy neemt me mee naar een ander gebouw en daar gaan we de catacomben in. Na een paar steriele gangen komen we bij de ruimte waar ik de films kan kijken. Ik moet mijn schoenen uitdoen.

Ik neem plaats op een stoel tussen een heleboel banden en wacht op wat komen gaat. De technische man heet Eddy en spreekt geen woord Engels. Hij weet wel precies waar ik voor kom en al gauw zie ik de eerste minuten van het materiaal.

Het blijken gedramatiseerde fragmenten van een film te zijn. Exacte opname datum en titel zijn niet bekend. Techneut Eddy moet regelmatig hard lachen.

De filmfragmenten gaan over de wandaden van kapitein Raymond Westerling die vooral op Zuid-Celebes huisgehouden heeft tijdens de politionele acties. In de fragmenten zien we hem vooral schreeuwend en scheldend en in diverse gewelddadige situaties.

Weliswaar in scène gezet maar als een aantal dorpelingen wordt neergeknald kijken Eddy en ik elkaar toch even veelbetekenend aan. Ook al is het amateurtoneel, de wetenschap dat zich veel van dergelijke gruwelijkheden hebben voltrokken maakt het serieus. Mevrouw Daisy vraagt zich af of iedereen zo schreeuwt in Nederland. Ik vertel haar dat dat wel meevalt.

Ik kijk naar alle fragmenten en daarna kan het gelijk op een bandje gezet worden. Die luxe kennen wij niet in Nederland. Ik blijf erbij zitten en ik zie al het materiaal dus nog een keer; het blijft een rare film. Mevrouw Daisy gaat uitzoeken wanneer de film precies gemaakt is en wat de titel was. Ze gaat me bellen. Ik ben benieuwd.

Als alles is opgenomen dank ik iedereen hartelijk in het Nationaal Archief die me geholpen heeft. Met kopieën op een videobandje in mijn broekzak verlaat ik het pand. De foto’s kon mevrouw Daisy helaas niet vinden.

Yfke Nijland