Gevolgen Arbeidsinzet

Doordat honderdduizenden Nederlandse mannen in Duitsland moesten werken en honderdduizenden mannen onderdoken om daar aan te ontkomen ontstonden in Nederland personeelstekorten en moesten vele bedrijven sluiten.

Bron: De Oorlog, deel 4 (1 min. 52 sec.)

Media:

  • Gevolgen Arbeidsinzet Button Play
    Gevolgen Arbeidsinzet
    Gevolgen Arbeidsinzet
    Doordat honderdduizenden Nederlandse mannen in Duitsland moesten werken en honderdduizenden mannen onderdoken om daar aan te ontkomen ontstonden in Nederland personeelstekorten en moesten vele bedrijven sluiten.
    Bron: De Oorlog, deel 4 (1 min. 52 sec.)
    Ervaringen dwangarbeiders Button Play
    Ervaringen dwangarbeiders
    Ervaringen dwangarbeiders
    Een half miljoen Nederlanders hebben in Duitsland gewerkt, sommige vrijwillig en vele anderen gedwongen. Hun ervaringen verschillen sterk.
    Bron: De Oorlog, deel 4 (40 sec.)
    Bemiddelingsbureau voor arbeid Button Play
    Bemiddelingsbureau voor arbeid
    Bemiddelingsbureau voor arbeid
    Op de Rotterdamse Coolsingel staat een gebouwtje waarin een bemiddelingsbureau voor arbeiders is gevestigd die in Duitsland willen gaan werken.
    Bron: Beeld en Geluid Beeld en Geluid:  Polygoon Hollands Nieuws, mei 1942
  • Tuintjes voor kinderen Button Play
    Tuintjes voor kinderen
    Tuintjes voor kinderen
    Samen met Vreugde en Arbeid en de Nederlandsche Volksdienst stelt de gemeente Utrecht grond ter beschikking om kinderen waarvan de vaders in het buitenland (=Duitsland) werken groenten en bloemen te laten verbouwen.
    Bron: Beeld en Geluid Beeld en Geluid:  Polygoon Hollands Nieuws, juni 1944
    Vreugde en Arbeid zorgt voor kinderen Button Play
    Vreugde en Arbeid zorgt voor kinderen
    Vreugde en Arbeid zorgt voor kinderen
    De gemeenschap 'Vreugde en Arbeid' van het Nederlandsch Arbeidsfront organiseert middagen waar kinderen, waarvan de vaders in Duitsland werken, worden beziggehouden.
    Bron: Beeld en Geluid Beeld en Geluid:  Polygoon Hollands Nieuws, oktober 1943

Gevolgen Arbeidsinzet

Het massaal afvoeren van arbeidskrachten was in feite de zwaarste aanslag op de Nederlandse economie van de hele oorlog.
De Arbeitseinsatz leidde tot de sluiting van ruim vierduizend industriële ondernemingen in Nederland met in totaal 157.000 arbeidsplaatsen.

Zelfs de NSB-burgemeester van Utrecht, Van Ravenswaay, begon te protesteren. Begin 1944 klaagde hij dat zijn stad niet meer aan voldoende geschoold personeel kon komen. Utrecht had in 1942-1943 achttien procent van zijn personeel verloren. 58 procent van de bedrijven kampte begin 1944 met een personeelstekort.

De problemen werden verergerd door een andere factor: de massale onderduik. Precieze cijfers ontbreken, maar de meest voorkomende schatting is dat er ongeveer 300.000 Nederlandse mannen kozen voor een illegaal bestaan om aan werken in Duitsland te ontkomen.

De mogelijkheden voor onderduik waren opeens sterk toegenomen na de April-Meistakingen, de bereidheid om onderduikers op te nemen was plotseling veel groter dan voorheen. Het is een curieuze paradox. Econoom Hein Klemann concludeert:

‘Door de arbeidsinzet doken er beduidend meer arbeiders onder dan er naar Duitsland gingen. Deze politiek leverde vermoedelijk ook voor de bezetter in Nederland veel meer schade op dan Duitsland er ooit in de vorm van extra arbeidskrachten voor heeft teruggekregen.'


Bron:
*Hein Klemann, 'Nederland 1938-1948. Economie en samenleving in jaren van oorlog en bezetting' (Amsterdam, 2002)

Meer over dit onderwerp