Hollandse Schouwburg

In Amsterdam opgepakte Joden werden voor hun deportatie naar Westerbork door de SS bijeen gebracht in de Hollandsche Schouwburg. Klaartje de Zwarte beschrijft in haar dagboek hoe het daar toeging.

Bron: De Oorlog, deel 5 (1 min. 12 sec.)

Media:

  • Hollandse Schouwburg Button Play
    Hollandse Schouwburg
    Hollandse Schouwburg
    In Amsterdam opgepakte Joden werden voor hun deportatie naar Westerbork door de SS bijeen gebracht in de Hollandsche Schouwburg. Klaartje de Zwarte beschrijft in haar dagboek hoe het daar toeging.
    Bron: De Oorlog, deel 5 (1 min. 12 sec.)
    Joodse onderduikers op platteland Button Play
    Joodse onderduikers op platteland
    Joodse onderduikers op platteland
    In de loop van 1943 zitten ongeveer 25.000 Joden ondergedoken. Onderduiken is meestal het veiligst op het platteland. Het kan daar ook mis gaan, zoals op een boerderij in de Haarlemmermeer.
    Bron: De Oorlog, deel 5 (1 min. 6 sec.)
    Isolatie Joden Button Play
    Isolatie Joden
    Isolatie Joden
    Om de Joden te isoleren komt er in Amsterdam een 'Jodenhoek' en joodse kinderen, zoals Edith van Hessen (dagboek), mogen niet meer naar school.
    Bron: De Oorlog, deel 5 (55 sec.)

Kinderen in onderduik

Er zijn indrukwekkende staaltjes van moed bekend en van medemenselijkheid – de organisaties bijvoorbeeld die Joodse kinderen uit handen van de bezetter haalden en naar onderduikadressen in Friesland (vooral blonde kinderen) en Limburg (vooral donkerharige) brachten, hebben heldendaden verricht.
Honderden kinderen zijn uit de crèche gehaald aan de overkant van de Hollandse Schouwburg, altijd met toestemming van de ouders. Daarbij zijn alle denkbare trucs gebruikt, vooral bij wandelingen.

Een Duitse bewaker was belast met het tellen van de kinderen bij vertrek en terugkeer, maar hij werd voortdurend misleid. Soms was een kind onder een cape meegesmokkeld, soms werd er onderweg een kind via het raam aan het gezelschap toegevoegd, zodat er weer één ongemerkt kon worden weggewerkt.

Er stond normaal geen bewaker voor de crèche, wel aan de overkant voor de Hollandse Schouwburg. Daartussendoor reed de hele dag een tram.

Het kwam geregeld voor dat een illegaal werker met een kind op de arm de crèche uitkwam als daar juist de tram passeerde, onder dekking van de tram meesprintte en dan met het ontvoerde kind bij de volgende halte instapte. Vrijwel altijd ingespannen gadegeslagen door de andere passagiers. Een van de kinderredders zei na de oorlog:

‘De hele tram begon te lachen, ze hadden allemaal gezien waar we vandaan kwamen, maar niemand heeft ons verraden.’

Verschillende verzetsorganisaties werkten de kinderen snel weg naar adressen overal in het land, vooral in Limburg en Friesland, waar de kinderen vaak naar school gingen en de oorlog ongedeerd doorkwamen.