Jacht op 'foute' Nederlanders

Zo'n 50.000 'foute' Nederlanders kregen na de bevrijding 'een maatregel' opgelegd, bijvoorbeeld in Groningen. 'Landverraders' werden op straat door menigtes vernederd en 'moffenmeiden' kaal geknipt, zoals in Haarlem.

Bron: De Oorlog, deel 8 (1 min. 9 sec.)

Media:

  • Jacht op 'foute' Nederlanders Button Play
    Jacht op 'foute' Nederlanders
    Jacht op 'foute' Nederlanders
    Zo'n 50.000 'foute' Nederlanders kregen na de bevrijding 'een maatregel' opgelegd, bijvoorbeeld in Groningen. 'Landverraders' werden op straat door menigtes vernederd en 'moffenmeiden' kaal geknipt, zoals in Haarlem.
    Bron: De Oorlog, deel 8 (1 min. 9 sec.)
    Bijzonder strafrecht en Mussert Button Play
    Bijzonder strafrecht en Mussert
    Bijzonder strafrecht en Mussert
    Na de oorlog wordt het bijzonder strafrecht van toepassing. NSB-leider Anton Mussert wordt met behulp daarvan ter door veroordeeld. Hij staat 7 mei 1946 voor het vuurpeloton en wordt na zijn executie anoniem begraven.
    Bron: De Oorlog, deel 8 (1 min. 20 sec.)
    Vorrink tegen 'eigen rechter spelen' Button Play
    Vorrink tegen 'eigen rechter spelen'
    Vorrink tegen 'eigen rechter spelen'
    'Wij moeten ingaan tegen de geest van eigen rechter spelen', meent politicus Koos Vorrink, daarmee doelend op de behandeling van 'foute' Nederlanders na de bevrijding.
    Bron: De Oorlog, deel 8 (26 sec.)

Bijzondere rechtspleging

De bijzondere rechtspleging heeft grotendeels in vijf jaar haar beslag gekregen, van 1945 tot 1950.
Daarna is nog wel incidenteel een politieke delinquent gepakt en berecht, maar de grote massa was eind 1950 toch wel afgehandeld.

Dat is achteraf voor het juridisch apparaat een ongekend zware periode geweest – 16.000 zaken voor het bijzonder gerechtshof, en 50.000 voor de tribunalen.

Het is opmerkelijk dat de hele operatie in het verleden weinig waardering heeft ondervonden in het publieke debat. De nadruk viel altijd op wat er fout ging, op de traagheid, of de onrechtvaardigheid – dat grote vissen door de mazen van het net zwommen en kleine krabbelaars hard werden aangepakt.

Het heeft lang geduurd eer in dat beeld een kentering kwam. Tegenwoordig, met het overzicht over andere landen en andere pogingen tot berechting van misdrijven tijdens oorlog of dictatuur, overheerst de waardering voor het totale proces.

Vooral prof. dr. Peter Romijn trekt in zijn studie naar dit onderwerp de conclusie dat het justitie-apparaat, ondanks alle fouten en bedenkingen, de berechting adequaat heeft uitgevoerd en dat Nederland daarmee de vergelijking met de meeste andere landen goed kan doorstaan.


Bronnen:
*Peter Romijn, 'Snel, streng en rechtvaardig: politiek beleid inzake de bestraffing en reclassering van ‘foute’ Nederlanders, 1945-1955' (Amsterdam, 2002)
*A.D. Belinfante, 'In plaats van bijltjesdag. De geschiedenis van de bijzondere rechtspleging na de Tweede Wereldoorlog' (AUP, 2006)