Doden bij staking in Marum

In Marum vermoorden de Duitsers tijdens de April-Meistakingen 16 mensen. Foppe de Jong wist net te ontsnappen, zijn vader hoorde bij de slachtoffers.

Bron: De Oorlog, deel 3 (4 min. 43 sec.)

Media:

  • Doden bij staking in Marum Button Play
    Doden bij staking in Marum
    Doden bij staking in Marum
    In Marum vermoorden de Duitsers tijdens de April-Meistakingen 16 mensen. Foppe de Jong wist net te ontsnappen, zijn vader hoorde bij de slachtoffers.
    Bron: De Oorlog, deel 3 (4 min. 43 sec.)
    Aanleiding April-Meistakingen Button Play
    Aanleiding April-Meistakingen
    Aanleiding April-Meistakingen
    In april 1943 moeten 300.000 Nederlandse militairen die krijgsgevangen waren geweest in 1940 zich weer melden als krijgevangenen bij de autoriteiten om in Duitsland te werken. Er wordt nauwelijks op gereageerd.
    Bron: De Oorlog, deel 3 (1 min. 40 sec.)

Reactie Duitsers op staking

De Duitse bezetter had wel rekening gehouden met onrust over de maatregel van Christiansen tegen de voormalige Nederlandse krijgsgevangenen, maar dacht in het algemeen toch dat het wel zou meevallen.
Seyss-Inquart was vertrokken, hij had de 28e april een afspraak met Goering, Himmler en Hitler – en hij zat dus nog op de Obersalzberg toen in Nederland de vlam in de pan sloeg.

Het beleid aan Duitse kant werd nu bepaald door SS-chef Hanns Albin Rauter, en dat betekende dat het meedogenloos zou zijn. Rauter wilde onmiddellijk het standrecht afkondigen.

Eigenlijk had hij daar de toestemming van Seyss-Inquart voor nodig, maar die kon hij in Berchtesgaden niet bereiken. Hij belde voortdurend met Himmler, en zelfs enige tijd met de over de ontwikkelingen flink bezorgde Hitler.

Rauter liet daarop het standrecht afkondigen in elke provincie waar stakingen waren uitgebroken. Pas op zaterdag 1 mei – twee dagen na het begin van de onrust – werd dat standrecht geldig voor het hele land. De Nederlandse politie had opdracht met scherp te schieten op samenscholingen, maar heeft dat, voorzover bekend, nergens gedaan.

Er verschenen daarnaast Duitse politietroepen in de straten, en die schoten wél gericht. Geheel volgens de wil van Rauter, die daar uitgesproken opvattingen over had. Historicus dr L. de Jong meldt dat Rauter over optreden in crisissituaties tijdens een lezing voor NSB-leiders had gezegd:

‘In crisissituaties kan de Polizeiführer slechts optreden volgens het principe: eerst hard ingrijpen en dan ontspannen, opdat met weinig doden voldoende bereikt wordt. Het komt er niet op aan dat de juiste man wordt neergeschotenm, het komt er eerder op aan dat er op het juiste momént doden vallen.’

Wel, het ging er in het hele land heel hard aan toe. Het standrecht werd bekend gemaakt via plakkaten die overal werden opgehangen. De Landsdrukkerij moest er personeelsleden voor uit bed trommelen. Rauter wilde de plakkaten per vliegtuig over het land laten verspreiden maar daar was het te mistig voor.

Uiteindelijk kwamen ze in het hele land te hangen, en er viel op te lezen dat er op samenscholingen zou worden geschoten. Dat is volop gebeurd. In totaal zijn er tijdens en na de april-meistakingen 175 stakers doodgeschoten. Er zijn 400 gewonden gevallen.