AfleveringenSeyss-Inquart als kindervriend
In de eerste maanden van de bezetting presenteert Rijkscommissaris Seyss-Inquart zich in de bioscoopjournaals als vriendelijke kindervriend.
Bron: De Oorlog, deel 2 (1 min. 52 sec.)
Media:
-
Seyss-Inquart als kindervriendSeyss-Inquart als kindervriendIn de eerste maanden van de bezetting presenteert Rijkscommissaris Seyss-Inquart zich in de bioscoopjournaals als vriendelijke kindervriend.Bron: De Oorlog, deel 2 (1 min. 52 sec.)
Bioscoopbezoek volgens CBS (1940-1949)Bioscoopbezoek volgens CBS (1940-1949)Op de x-as 1940 t/m 1949; op de y-as is elke streep vanaf onderaan 1 miljoen bezoekers, hoogtepunt in oorlog is 55 miljoen in 1943.Bron: CBS
Polygoon propaganda
Het Polygoon-journaal draaide op volle toeren. Het bezong wekelijks de zegeningen die de bezetter over Nederland bracht en volgde de verrichtingen van de meest vooraanstaande NSB'ers op de voet.
Dat lokte vanzelfsprekend reacties uit in de bioscoopzaal. In het najaar van 1940 noteert de Sicherheitspolizei dat de weekjournaals van Polygoon, die aan de speelfilms voorafgaan, worden 'begroet met hilariteit, gefluit, getrappel en geklap'.
Daarom kreeg de politie er een taak bij: agenten gingen regelmatig voorstellingen bijwonen, om subversief gedrag in de kiem te smoren.
Een andere reactie van de bezetter op de onrust in de bioscopen komt in januari 1941: het is allemaal de schuld van de Joden en dus mogen die niet meer naar de film. De Nederlandse Bioscoopbond kondigt in de kranten het verbod aan met als motivatie:
'helaas heeft men moeten constateren dat de ordeverstoringen tijdens de filmvertoningen in de bioscopen grotendeels door Joodse bezoekers veroorzaakt werden.’
Mej. S. Spijker uit Delft, die gedurende de hele bezettingstijd in haar dagboek heeft genoteerd wat haar opviel, reageert direct:
'Het nieuwste schandaal is nu dat het de Joden voortaan verboden is naar de bioscoop te gaan. Er schijnen nog al eens op- en aanmerkingen gehouden te worden bij het nieuws, de heren beweren nu dat dit de schuld van de Joden is, vandaar dit verbod. Het is natuurlijk doodgewone pesterij, het is om te huilen.’
Overigens zal het bioscoopbezoek vooral in 1943 spectaculair stijgen - er worden dat jaar 55 miljoen kaartjes verkocht.
Bronnen:
*B. van der Boom, ‘We leven nog’; de stemming in bezet Nederland’ (2003)
*H. van Gelder & J. Klöters, ‘Door de nacht klinkt een lied. Amusement in Nederland 1940-1945' (1985)
*C. de Kloet (red.), ‘Morgen komt een nieuwe dag. Liedjes van en om de oorlog’ (1990)
*T. Leeflang, 'De bioscoop in de oorlog'
*Dvd’s: 'Het Polygoon journaal in de Tweede Wereldoorlog', prod. Camiel Swildens; samenst. en red. Heleen Scheurwater, Joke Vriezekolk ; tekst: J.C.H. Blom, René Kok (Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Amsterdam; Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en Waanders, 2005).
Daarom kreeg de politie er een taak bij: agenten gingen regelmatig voorstellingen bijwonen, om subversief gedrag in de kiem te smoren.
Een andere reactie van de bezetter op de onrust in de bioscopen komt in januari 1941: het is allemaal de schuld van de Joden en dus mogen die niet meer naar de film. De Nederlandse Bioscoopbond kondigt in de kranten het verbod aan met als motivatie:
'helaas heeft men moeten constateren dat de ordeverstoringen tijdens de filmvertoningen in de bioscopen grotendeels door Joodse bezoekers veroorzaakt werden.’
Mej. S. Spijker uit Delft, die gedurende de hele bezettingstijd in haar dagboek heeft genoteerd wat haar opviel, reageert direct:
'Het nieuwste schandaal is nu dat het de Joden voortaan verboden is naar de bioscoop te gaan. Er schijnen nog al eens op- en aanmerkingen gehouden te worden bij het nieuws, de heren beweren nu dat dit de schuld van de Joden is, vandaar dit verbod. Het is natuurlijk doodgewone pesterij, het is om te huilen.’
Overigens zal het bioscoopbezoek vooral in 1943 spectaculair stijgen - er worden dat jaar 55 miljoen kaartjes verkocht.
Bronnen:
*B. van der Boom, ‘We leven nog’; de stemming in bezet Nederland’ (2003)
*H. van Gelder & J. Klöters, ‘Door de nacht klinkt een lied. Amusement in Nederland 1940-1945' (1985)
*C. de Kloet (red.), ‘Morgen komt een nieuwe dag. Liedjes van en om de oorlog’ (1990)
*T. Leeflang, 'De bioscoop in de oorlog'
*Dvd’s: 'Het Polygoon journaal in de Tweede Wereldoorlog', prod. Camiel Swildens; samenst. en red. Heleen Scheurwater, Joke Vriezekolk ; tekst: J.C.H. Blom, René Kok (Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Amsterdam; Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en Waanders, 2005).
In veel publicaties is te lezen dat het bioscoopbezoek tijdens de bezetting toenam, maar er worden eigenlijk nooit cijfers genoemd, laat staan grafieken getoond.
In Klöters en Van Gelder wordt voor het jaar 1942 het totaal aantal bioscoopbezoekers genoemd van 43 miljoen (dit is ongeveer 5x per jaar per persoon, gebaseerd op een bevolking van 8,5 miljoen).
Dit klopt aardig, volgens de gegevens van het CBS, maar Klöters en Van Gelder vergelijken dit aantal niet met de cijfers van de jaren voor en na 1942. De cijfers van andere jaren zijn ook terug te vinden, namelijk bij de historische reeksen van het CBS.
De bioscoopcijfers worden pas vanaf 1938 bijgehouden, er zijn van 1944 geen gegevens en over het algemeen vertonen ze een grillig verloop. In 1939 stijgt het (t.o.v 1938), maar in 1940 daalt het cijfer zelfs met 7.000.000 en in 1941 met nog eens 2.500.000 bezoekers.
Verrassend genoeg is er dus voor de eerste oorlogsjaren een daling te zien, en pas in 1942 en 1943 een stijging. Het neemt in 1942 met meer dan 10.000.000 bezoekers toe, hetzelfde gebeurt weer in 1943.
Bronnen:
*H. van Gelder & J. Klöters, ‘Door de nacht klinkt een lied. Amusement in Nederland 1940-1945' (1985)
*CBS
In Klöters en Van Gelder wordt voor het jaar 1942 het totaal aantal bioscoopbezoekers genoemd van 43 miljoen (dit is ongeveer 5x per jaar per persoon, gebaseerd op een bevolking van 8,5 miljoen).
Dit klopt aardig, volgens de gegevens van het CBS, maar Klöters en Van Gelder vergelijken dit aantal niet met de cijfers van de jaren voor en na 1942. De cijfers van andere jaren zijn ook terug te vinden, namelijk bij de historische reeksen van het CBS.
De bioscoopcijfers worden pas vanaf 1938 bijgehouden, er zijn van 1944 geen gegevens en over het algemeen vertonen ze een grillig verloop. In 1939 stijgt het (t.o.v 1938), maar in 1940 daalt het cijfer zelfs met 7.000.000 en in 1941 met nog eens 2.500.000 bezoekers.
Verrassend genoeg is er dus voor de eerste oorlogsjaren een daling te zien, en pas in 1942 en 1943 een stijging. Het neemt in 1942 met meer dan 10.000.000 bezoekers toe, hetzelfde gebeurt weer in 1943.
Bronnen:
*H. van Gelder & J. Klöters, ‘Door de nacht klinkt een lied. Amusement in Nederland 1940-1945' (1985)
*CBS
Meer over dit onderwerp