AfleveringenHuisvrouw en schaarste
Huisvrouwen hebben een dagtaak aan de schaarste aan voedsel: het ingewikkelde distributiesysteem, de bonnen en het wachten in rijen voor winkels. Maar het systeem stelde hongersnood in Nederland uit tot eind 1944.
Bron: De Oorlog, deel 4 (1 min. 4 sec.)
Media:
-
Huisvrouw en schaarsteHuisvrouw en schaarsteHuisvrouwen hebben een dagtaak aan de schaarste aan voedsel: het ingewikkelde distributiesysteem, de bonnen en het wachten in rijen voor winkels. Maar het systeem stelde hongersnood in Nederland uit tot eind 1944.Bron: De Oorlog, deel 4 (1 min. 4 sec.)
Kijkje bij de distributiedienstKijkje bij de distributiedienstWerkzaamheden bij het verwerken van de - door de mensen in het land bij de winkeliers ingeleverde - distributiebonnen bij het Centraal Distributiekantoor de Den Haag.Bron:
Beeld en Geluid: Polygoon Hollands Nieuws, januari 1941
Hoe werkte het distributiesysteem?Hoe werkte het distributiesysteem?Het distributiesysteem was al voor de oorlog in Nederland uitgeprobeerd. Het was een soort boekhouding. Bij het kopen van producten als brood, kaarsen en vlees waren zowel bonnen als geld nodig, legt Ank Martens-Staring uit.Bron: De Oorlog, deel 4 (2 min. 42 sec.) -
Vitaminen behouden in voedselVitaminen behouden in voedselHuisvrouwen leren op een Haagse kookschool hoe bij de bereiding van voedsel vitaminen behouden kunnen blijven.Bron: Beeld en Geluid: Polygoon Hollands Nieuws, 25 september 1940
Nederland voedt zichzelfNederland voedt zichzelfVolkstuinders zijn druk in de weer met oa poot- en zaaigoed, want 'Nederland voedt zichzelf'.Bron: Beeld en Geluid: Polygoon Hollands Nieuws, 15 mei 1942
Bonnen verlichtingBonnen verlichtingBonnen kaarsen, schemerlichten en dergelijkeBron: De Oorlog, deel 4 -
Bonnen roggebroodBonnen roggebroodBonnen roggebrood.Bron: De Oorlog, deel 4
Bonnen margarineBonnen margarineBonnen margarineBron: De Oorlog, deel 4
Werking distributiesysteem
Eenvoudig was het systeem van Stefan Louwes bepaald niet. Het vereiste van de burger veel tijd, precisie en concentratie om alle voorschriften na te leven.
Het systeem kwam hier op neer: eerst moest je naar het distributiekantoor om je bonkaarten op te halen. De distributiekantoren tekenden op een ‘stamkaart’, die je bij elke nieuwe verstrekking moest laten zien, nauwkeurig aan wat je inmiddels had ontvangen.
Vervolgens moest je de krant bijhouden om te zien welke nummers er in een bepaalde week werden aangewezen. Daarna moest je bekijken hoe je ze besteden zou en tot slot in de winkel maar afwachten of het allemaal klopte.
Voor alle duidelijkheid: je moest niet alleen bonnen inleveren, je moest ook gewoon betálen. De bonnen regelden alleen de verdeling, niet de prijs – die stelde de overheid vast.
Veel oudere mensen hadden het er moeilijk mee en waren afhankelijk van de betrouwbaarheid van hun winkelier. Bij een product als melk leverde je vooraf voor een bepaalde termijn de bonnen in bij de melkboer die daarop dagelijks leverde. Als hij om welke reden dan ook onvoldoende melk had, was je toch je bonnen kwijt.
De bonnenadministratie was een complexe en dagelijkse zorg voor de huisvrouw in de oorlog. Eerst was er nog maar een klein aantal levensmiddelen op de bon, maar dat nam snel toe.
Er werd regelmatig een nieuwe bon of serie bonnen geldig verklaard voor een bepaalde periode. Bij de toenemende schaarste aan artikelen kon de overheid de geldigheidsduur van de bonnen verlengen.
Ook voor de winkeliers was de bonnenadministratie een zware last. Zij konden hun voorraden slechts aanvullen door zelf weer de opgeplakte bonnen in te leveren en in ruil daarvoor kregen zij weer nieuwe toewijzingen. Kinderen van winkeliers moesten natuurlijk helpen bij deze administratieve rijstebrijberg.
