AfleveringenWerkte het distributiesysteem?
Het distributiesysteem werd gehaat, maar naoorlogs onderzoek heeft uitgewezen dat het de schaarste redelijk eerlijk verdeelde en dat mensen gezonder aten dan voor de oorlog.
Bron: De Oorlog, deel 4 (1 min. 27 sec.)
Media:
-
Werkte het distributiesysteem?Werkte het distributiesysteem?Het distributiesysteem werd gehaat, maar naoorlogs onderzoek heeft uitgewezen dat het de schaarste redelijk eerlijk verdeelde en dat mensen gezonder aten dan voor de oorlog.Bron: De Oorlog, deel 4 (1 min. 27 sec.)
Vitaminen behouden in voedselVitaminen behouden in voedselHuisvrouwen leren op een Haagse kookschool hoe bij de bereiding van voedsel vitaminen behouden kunnen blijven.Bron:
Beeld en Geluid: Polygoon Hollands Nieuws, 25 september 1940
Huishoudelijke voorlichtingHuishoudelijke voorlichtingIn een grote zaal kijken grote groepen vrouwen naar kookdemonstraties door andere vrouwen.Bron: Beeld en Geluid: Polygoon Hollands Nieuws, december 1943 -
Nederland voedt zichzelfNederland voedt zichzelfVolkstuinders zijn druk in de weer met oa poot- en zaaigoed, want 'Nederland voedt zichzelf'.Bron: Beeld en Geluid: Polygoon Hollands Nieuws, 15 mei 1942
Klachten over voedselKlachten over voedselSchrijfster Ina Boudier-Bakker uit Utrecht klaagt al in het najaar van 1941 over het voedsel en vreest voor een hongersnood.Bron: De Oorlog, deel 4 (29 sec.)
Huisvrouw en schaarsteHuisvrouw en schaarsteHuisvrouwen hebben een dagtaak aan de schaarste aan voedsel: het ingewikkelde distributiesysteem, de bonnen en het wachten in rijen voor winkels. Maar het systeem stelde hongersnood in Nederland uit tot eind 1944.Bron: De Oorlog, deel 4 (1 min. 4 sec.) -
Recept spinazie zonder spinazieRecept spinazie zonder spinazieDe voedselschaarste tijdens de oorlog maakte mensen creatief. Zoals blijkt uit een recept voor 'spinazie zonder spinazie' ('ook dat is mogelijk!') uit april 1941. 'Eet smakelijk!'Bron: De Oorlog, deel 4 (50 sec.)
Bijvoeding in fabriekenBijvoeding in fabriekenHet Bureau voor de Voedselvoorziening in Oorlogstijd te Den Haag verschaft mbv centrale keukens het personeel van enige bedrijven de mogelijkheid om in de middagpauze zonder bon een goedkope warme maaltijd te eten.Bron: Beeld en Geluid: Polygoon Hollands Nieuws, september 1942
Bonnen margarineBonnen margarineBonnen margarineBron: De Oorlog, deel 4
Gezonder eten
Veel Nederlanders aten voor de oorlog ongezond veel en vet. En vandaar dat de historicus Gerard Trienekens in zijn studie ‘Voedsel en honger in oorlogstijd’ tot de conclusie kwam dat de Nederlander in de eerste oorlogsjaren (de hongerwinter uitdrukkelijk uitgezonderd) gezonder at dan de jaren ervoor.
Dat werd, behalve door de eerlijker verdeling via distributie, ook veroorzaakt door een verschuiving van de productie van grasland naar akkerbouw en dus van vlees naar granen. Die conclusie is Trienekens bij het verschijnen van zijn boek in 1995 niet in dank afgenomen. Maar hij kon wijzen op harde cijfers. De calorische waarde van de dagelijkse voeding was tijdens de eerste bezettingsjaren gemiddeld van ongeveer 3000 naar ongeveer 2700 gedaald. Dat was voldoende.
De hoeveelheid geconsumeerde vitamines was behoorlijk toegenomen. Door de ingrijpende wijzigingen was de samenstelling van het voedselpakket zelfs vrij ideaal geworden, aldus Trienekens.
Dat wil niet zeggen dat er tot de hongerwinter in het geheel geen problemen waren. Uit recenter onderzoek van Ralf Futselaar is gebleken dat de kindersterfte in de oorlog toch wel beduidend hoger lag dan in de jaren ervoor.
Dat moet worden toegeschreven aan het tekort aan dierlijke vetten, die kinderen in de groei nodig hebben voor hun afweersysteem. Die zaten onvoldoende in het distributiepakket dat de overheid – Louwes en zijn mannen – had samengesteld op grond van de toen heersende opvattingen.
Het kan Stefan Louwes dus niet worden verweten, die kennis was destijds nog niet beschikbaar.
Bron:
*Gerard Trienekens, 'Voedsel en honger in oorlogstijd' (Amsterdam, 1985)
*Ralf Futselaar, 'Lards, lice and longevity' (Amsterdam, 2008)
